1Tz4Pwy

azılığının əldə olunmasını təmin etməlidirlər. Avropada yaşın müəyyən edilməsi getdikcə mübahisəli bir
məsələyə çevrilməkdədir. Sığınacaq proseduru zamanı azyaşlılar üçün artmaqda olan müdafiə təqdim
olunduğundan və qəbul edən üzv dövlətlər yaşayış və təhsillə yanaşı digər məsələlərlə də əlaqədar onlara qayğı
göstərmək kimi əlavə bir vəzifəni öz üzərinə götürdüyündən bəzi şəxslər adətən Avropa İttifaqı ərazisinə
sənədsiz gələrək yaşları 18-dən aşağı olduğunu iddia edirlər. Bu cür şəxslərin yaşının həqiqətən də 18-dən aşağı
olduğunu müəyyən etmək üçün müayinədən keçmələri tələb oluna bilər. Əksər hallarda müayinə nəticələri
əlaqədar şəxslərin sığınacaq üçün ərizələrilə əlaqədar qərara və onların sosial təminatdan istifadə etmə
imkanlarına təsir göstərir. Aparılacaq tibbi müayinə imkan daxilində usandıran olmamalıdır. Müayinələr
ixtisaslı tibbi personal tərəfindən əlaqədar şəxsin ləyaqətinə hörmət etməklə aparılmalıdır. Direktiv hansı növ
tibbi müayinələrin münasib və müvafiq olduğunu müəyyən etmədiyindən Avropa ölkələrində genişçeşidli
metodlardan istifadə olunur.
Avropa Şurası sistemi çərçivəsində "İnsan alverinə qarşı mübarizə haqqında" Konvensiya ("İnsan alverinə qarşı
Konvensiya") insan alveri qurbanının yaşı qeyri-müəyyən olduqda yaşın müəyyən edilməsini nəzərdə tutsa da
münasib qiymətləndirmənin xarakteri ilə bağlı heç bir istiqamət vermir (10(3)-cü maddə). 429
9.2. İnsan alveri qurbanları
Miqrantların qeyri-qanuni gətirilməsi ilə insan alveri arasında fərq qoyulmalıdır. Miqrantların qeyri-qanuni
gətirilməsi dedikdə, hər hansı bir maliyyə və ya digər maddi mənfəətin birbaşa və ya dolayı alınması məqsədi
ilə istənilən iştirakçı dövlətin ərazisinə, onun vətəndaşı olmayan və ya onun ərazisində daimi yaşamayan hər
hansı bir şəxsin qeyri-qanuni daxil olmasının təmin edilməsi başa düşülür. 430
Həm Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə, həm də Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına əsasən insan alveri
dedikdə "güc tətbiq etmək hədəsi ilə və ya güc tətbiq etməklə və ya məcburetmə, oğurlama, dələduzluq,
aldatma, hakimiyyətdən və ya vəziyyətin zəifliyindən sui-istifadə etməklə, yaxud da digər şəxsə nəzarət edən
şəxsin razılığını almaq üçün ödəniş və ya mənfəət şəklində rüşvət verməklə insanların istismar məqsədi ilə cəlb
edilməsi, daşınması, təhvil verilməsi, gizlədilməsi və ya alınması başa düşülür." 431 Miqrantların qeyri-qanuni
gətirilməsindən fərqli olaraq insan alveri hallarında məcburetmə və hədə-qorxu gəlmə elementləri
mövcuddur.
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına əsasən Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi Rantsevin Kirpə və
Rusiyaya qarşı işində 432 insan alverinin bu Konvensiyanın köləliyi və məcburi əməyi qadağan edən 4-cü
maddəsinin təsir dairəsinə düşdüyünü müəyyən etmişdir.
Misal: Rantsevin Kiprə və Rusiyaya qarşı işində 433 Məhkəmə şəxsiyyətin müəyyənləşdirilməsinin və ya
araşdırmaların aparılmasının insan alverinin qurbanı tərəfindən tələb edilməsinin zəruri olmadığı qənaətinə
gəlmişdir. Bu cür cinayət əməlinin törədilməsi ilə bağlı şübhələr yarandıqda dövlət orqanları təşəbbüsu öz
üzərinə götürməyə borcludurlar.
İnsan alverinə qarşı Konvensiya üzv dövlətlərin üzərinə səmərəli cinayət araşdırmalarının həyata keçirilməsi və
insan alverinə qarşı mübarizə aparmaq məqsədi ilə müvafiq tədbirlərin görülməsi öhdəliklərini qoymaqla
yanaşı, insan alverinin qurbanlarına göstərilməli olan yardıma, müdafiə və dəstəyə aid təfərrüatlı müddəaları
özündə əks etdirən ilk Avropa müqaviləsidir.Konvensiya hər bir tərəfdən insan alveri qurbanlarının müəyyən
edilməsi üçün vacib olan qanunvericilik və digər növ tədbirlərin görülməsini və insan alverinin qarşısının
alınması və bu növ cinayətlərə qarşı mübarizənin aparılması, həmçinin insan alveri qurbanlarının müəyyən
429
Öz ailələrinin dəstəyini itirmiş uşaqlar üzrə 2012-ci il tarixli Avropa Proqramı; Avropa Komissiyasının Müşayiət olunmayan azyaşlılara
dair Fəaliyyət Planına (COM(2010) 213 yekun, 6 may 2010-cu il) uyğun olaraq Avropanın Sığınacaqlara Dəstək Ofisi yaşın müəyyən
edilməsinə aid texniki sənədləri, o cümlədən, xüsusi təlim materiallarını və metodik vəsaiti işləyib hazırlamağa başlamışdır.
430 BMT-nin “Transmilli mütəşəkkil cinayətkarlığa qarşı” 2000-ci il Konvensiyasını tamamlayan "Miqrantların quru, dəniz və hava ilə
sərhəddən qanunsuz keçirilməsinə qarşı" Protokolun 3-cü maddəsi.
431
Avropa Şurasının "İnsan alverinə qarşı mübarizə haqqında" Konvensiyasının 4-cü maddəsi, CETS No.197, 2005-ci il; 2011/36/EU saylı
Direktivin 2(1)-ci maddəsi, OJ L 337/9.
432 Rantsevin Kiprə və Rusiyaya qarşı (Rantsev v. Cyprus and Russia) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 25965/04 saylı, 7
yanvar 2010-cu il tarixli işinin 282-286-cı paraqrafları.
433
Yuxarıda qeyd olunan işin 288-ci paraqrafı.
155