1Tz4Pwy

Əsas məqamlar
Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə və Avropa Sosial Xartiyasına aid ümumi məqamlar:
Adətən iqtisadi və sosial hüquqlardan istifadə etmək məqsədi ilə müvafiq ölkəyə gəlmək və burada
qalmaq hüququnun tanınması tələb olunur (bu fəslin "Giriş" bölməsinə baxın).
Müvafiq dövlətin ərazisində olan hər bir şəxs sosial hüquqların əsas komponentləri ilə təmin
olunmalıdır (bölmə 8.2-8.6-da qeyri-qanuni vəziyyətdə olan miqrantlara aid məlumatlara baxın).
Miqrantların vəziyyəti müvafiq dövlətin vətəndaşlarının vəziyyətinə nə qədər yaxın olarsa,
vətəndaşlıq zəminində ayrı-seçkiliyin əsaslandırılması üçün səbəblər o qədər az olar (bu fəslin "Giriş"
bölməsinə baxın).
Avropa İttifaqı Fundamental Hüquqlar Xartiyasına əsasən nəzərdə tutulmuş hüquqların çoxu yalnız
Avropa İttifaqına üzv olan dövlətlərin vətəndaşlarına və bu dövlətlərdə qanuni əsaslarla yaşayan
şəxslərə şamil edilir (Bölmə 8.1-ə baxın).
Avropa Sosial Xartiyası kompleks iqtisadi və sosial hüquqları nəzərdə tutur; prinsip etibarı ilə bu
hüquqlardan istifadə etmə imkanları Xartiya tərəfi olan dövlətin ərazisində olan digər tərəfin
vətəndaşına məxsusdur. Lakin Sosial Hüquqlar üzrə Avropa Komitəsi uşaqların yaşayış yeri hüququ
(Bölmə 8.4-ə baxın) və sağlamlığın qorunması hüququ (Bölmə 8.5-ə baxın) ilə əlaqədar bəzi istisnalara
yol verir.
Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə əsasən nəzərdə tutulmuş iqtisadi hüquqlar:
Əmək bazarına çıxış imkanları məhdudlaşdırıla bilər; lakin əlaqədar şəxs istər qanuni, istərsə də
qanunsuz şəkildə işlədiyi andan etibarən onun əsas əmək hüquqlarına hörmətlə yanaşmaq tələb
olunur (Bölmə 8.2-yə baxın).
Üçüncü ölkə vətəndaşlarının əmək bazarına çıxış imkanları onların hansı kateqoriyaya aid olmasından
asılı olaraq dəyişir (Bölmə 8.1-ə baxın).
Əmək bazarına çıxış imkanları baxımından Avropa İqtisadi Zonası vətəndaşlarının müəyyən edilmiş
ailə üzvləri Avropa İttifaqı üzv dövlətinin vətəndaşları ilə eyni hüquqlara malikdirlər (Bölmə 8.2.1-ə
baxın).
Türkiyə vətəndaşları üzv dövlətlər tərəfindən onların üzərinə yeni öhdəliklərin qoyulmasının qarşısını
alan Ankara Sazişinə dair Əlavə Protokolun 41-ci maddəsinin "status-kvo" müddəasından
faydalanırlar (Bölmə 8.2.4-ə baxın).
Birinci instansiyada ərizələri barədə qərar qəbul edilməmiş sığınacaq axtaranlara beynəlxalq himayə
üçün müraciət etdikdən sonra əmək bazarına ən azı doqquz aylıq (İrlandiyada və Birləşmiş Krallıqda
birillik) çıxış icazəsi verilməlidir (Bölmə 8.2.7-yə baxın).
İşə götürənlərə qarşı sanksiyalar Direktivi qanunsuz yaşayan miqrantları işə götürənlərə qarşı cəzaları,
gecikdirilmiş ödənişlərin qaytarılmasını tələb etməyi və istismara məruz qalmış miqrantlar üçün
başqa növ müdafiəni nəzərdə tutur (Bölmə 8.2.8-ə baxın).
Təhsil hüququ (Bölmə 8.3-ə baxın)
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına dair 1 saylı Protokolun 2-ci maddəsinə əsasən heç kəs təhsil
hüququndan məhrum edilə bilməz. Lakin üzv dövlətlər ali təhsillə əlaqədar müəyyən
məhdudiyyətlərin tətbiq edilməsi baxımından daha geniş ixtiyar sahibidirlər.
Avropa İttifaqının köməkçi qanunvericiliyinə əsasən Avropa İttifaqında qalan üçüncü ölkə
vətəndaşlarının, o cümlədən, çıxarılmaları təxirə salınmış qanunsuz yaşayan miqrantların uşaqları
baza təhsili almaq hüququna malikdirlər.
Yaşayış yeri hüququ (Bölmə 8.4-ə baxın)
Avropa İttifaqı qanunvericiliyi Avropa İttifaqının Fundamental Hüquqlar Xartiyası vasitəsi ilə yaşayış
yeri hüququna diqqət yetirir; Avropa İttifaqının köməkçi qanunvericiliyində Avropa İqtisadi Zonası
vətəndaşlarının, uzunmüddətli yaşayış icazəsi olanların, beynəlxalq himayə ehtiyacı olan şəxslərin və
insan alveri qurbanlarının ailə üzvləri olan üçüncü ölkə vətəndaşları üçün spesifik müddəalar nəzərdə
tutulur.
149