1Tz4Pwy

şərtləri Direktivinin 21 və 22-ci maddələri). Geri qaytarılma Direktivində həssas şəxslər kateqoriyasına əlil
şəxslər aid edilsələr də onlarla bağlı xüsusi müddəalar mövcud deyil. Geri qaytarılma proseduru zamanı
sığınacaq üçün müraciət etmiş əlil şəxslərin saxlanılmasını qəti qadağan edən hallar mövcud olmasa da bu cür
şəxslər saxlanıldığı təqdirdə onlara xüsusi diqqət yetirilməlidir (Geri qaytarılma Direktivinin 16(3)-cü maddəsi).
Sığınacaq axtaran tələb etdikdə onun səhhətinə, xüsusən də psixi sağlamlığına xüsusi diqqətin yetirilməsi
Qəbuletmə şərtləri Direktivinin 11-ci maddəsi əsasında nəzərdə tutulur. Sığınacaq prosedurları Direktivinin
14(2)(b) maddəsinə əsasən ərizəçi bunun üçün yararlı vəziyyətdə və uzun müddət davam edən və ondan asılı
olmayan səbəblərə görə müsahibədə iştirak etmək iqtidarında olmadıqda onunla müsahibə keçirilməyə də
bilər. Bu xüsusən də psixi vəziyyətinə görə müsahibədə səmərəli şəkildə iştirak etmək iqtidarında olmayan
şəxslərə aiddir.
9.4. İşgəncə və zorakılığın digər ağır formalarından zərər çəkmiş şəxslər
Bu fəslin "Giriş" bölməsində qeyd olunduğu kimi, işgəncədən, təcavüzdən və ya psixoloji, fiziki və ya seksual
zorakılığın başqa ağır formalarından zərər çəkmiş şəxslər rəftarla əlaqədar xüsusi təminatlara malik həssas
insanlardan ibarət bir qrupa aiddirlər.
Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə əsasən Qəbuletmə şərtləri Direktivinin (2013/33/EU) 25-ci maddəsi üzv
dövlətlər üçün belə bir vəzifə nəzərdə tutur: "işgəncəyə, təcavüzə və ya zorakılığın başqa ağır formalarına
məruz qalmış şəxslərin bu əməllər səbəbindən vurulmuş zərərdən zəruri müalicə, xüsusən də müvafiq tibbi və
psixoloji müalicə və ya yardım almalarını təmin etmək." Bu cür şəxslərlə işləyən personal müvafiq təlim
keçməlidir.
Əlaqədar şəxsin məruz qaldığı travma barədə danışmaqla bağlı çətinlikləri onun sığınacaq üçün müraciətinə
dair müsahibədə iştirakı üçün problemlərə səbəb ola bilər. Bununla əlaqədar olaraq müvafiq müsahibəni
aparan şəxslər ərizəçinin müsahibədə iştirak etmək imkanlarına mənfi təsir göstərən problemlər, xüsusən də
keçmişdə məruz qaldığı işgəncənin göstəriciləri barədə məlumatlı olmalıdır (Sığınacaq prosedurları Direktivinin
4(3) və 14-cü maddələri). Eyni zamanda, əgər bu ədalətli və səmərəli sığınacaq proseduru üçün tələb olunursa,
Direktiv üzv dövlətlərdən işgəncə, təcavüz və zorakılığın başqa ağır formaları ilə üzləşmiş ərizəçilərə sığınacaq
prosedurları zamanı münasib dəstəyin göstərilməsini tələb edir.Bu cür ərizəçilər münasib dəstəyin
göstərilməsi mümkün olmadıqda sürətləndirilmiş prosedurlardan və sərhəd prosedurlarından da azad
olunmalıdırlar (24-cü maddə). Birinci instansiyada qəbul edilmiş mənfi qərarla əlaqədar şikayət avtomatik
təxirə salınma gücünə malik olmadıqda əlaqədar ərizəçiyə əlavə təminatlar şamil olunmalıdır. Buraya zəruri
tərcüməçi xidmətlərinin və hüquqi yardımın göstərilməsini aid etmək olar. Bundan başqa, birinci instansiyada
barəsində mənfi qarar qəbul edilmiş ərizəçiyə apellyasiya şikayəti ilə əlaqədar cavabı gözlədiyi zaman üzv
dövlətin ərazisində qalmaq hüququnu əldə etmək məqsədi ilə məhkəməyə müraciət etmək üçün ən azı bir
həftə vaxt verilməlidir (46(7)-ci maddə ilə birgə oxunan 24-cü maddə). Xüsusi prosedur təminatlarına
ehtiyacları olan ərizəçilərlə bağlı müddəalar 2013-cü il tarixli dəyişdirilmiş Direktiv əsasında tətbiq edildiyindən
İrlandiyaya və Birləşmiş Krallığa şamil olunmur.
Geri qaytarılma prosedurları zamanı çıxarılma təxirə salındıqda və ya könüllü repatriasiya üçün vaxt verildikdə
işgəncədən və zorakılığın başqa ağır formalarından zərər çəkmiş şəxslərin xüsusi ehtiyacları nəzərə alınmalıdır
(14-cü maddə).
Məişət zorakılığına məruz qalmış şəxslər ağır cinayətlərin qurbanlarından ibarət xüsusi bir kateqoriyanı təşkil
edirlər. Bu cür zorakılıq halları ev təsərrüfatı şəraitində də baş verə bilər. 435
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına əsasən Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi belə bir qənaətə
gəlmişdir ki, məişət zorakılığına məruz qalmış şəxslər uşaqlarla birlikdə "həssas qruplar" kateqoriyasına aid
olduğundan şəxsi həyata qarşı ciddi müdaxilədən üzv dövlət tərəfindən səmərəli şəkildə müdafiə olunmaq
hüququna malikdirlər. 436
435
Fundamental Hüquqlar üzrə Avropa İttifaqı Agentliyi qanunsuz yaşayan miqrantların ev təsərrüfatlarında işə götürüldüyü zaman
adətən məruz qaldıqları riskləri sənədləşdirmişdir. Fundamental Hüquqlar üzrə Avropa İttifaqı Agentliyi (2011a) baxın (FRA (2011a).
436 Opuzun Türkiyəyə qarşı (Opuz v. Turkey) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 33401/02 saylı, 9 iyun 2009-cu il tarixli işinin 160-cı
paraqrafı.
157