1Tz4Pwy

Sığınacaq, Sərhəd və İmmiqrasiya Məsələlərinə dair Avropa Qanunvericiliyi üzrə Vəsait
8.6. Sosial təminat və yardım hüququ
Sosial təminat və yardım keçmişdə milli sosial təminat sisteminə edilmiş ödənişlərdən, məsələn, yaşa görə
pensiyalardan və ya dövlət tərəfindən ehtiyacı olan şəxslərə, məsələn, əlillərə verilən ödənişlərdən ibarət
müavinətləri nəzərdə tutur. Başqa sözlə, bu cür təminat və yardım adətən maddi xarakter daşıyan genişçeşidli
müavinətlərdən ibarətdir.
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına əsasən sosial təminat və ya sosial yardım hüququ birmənalı şəkildə
nəzərdə tutulmur.
Misal: Vasilevskinin Polşaya qarşı işində 415 Məhkəmə qeyd etmişdir ki, "iddiaçının şikayəti onun çətin maddi
vəziyyəti ilə əlaqədar olduqda Məhkəmə Konvensiyanın istər 2-ci maddəsinin, istərsə də hər hansı başqa
müddəasının ona hansısa yaşayış standartlarından faydalanmanı və ya üzv dövlətdən maddi yardımın
alınmasını nəzərdə tutan hüququn şamil olunması məqsədi ilə təfsir edilməsinin mümkün olmadığını
xatırladır."
Müəyyən hallarda əlaqədar şəxsin müvafiq sistemə maddi ödənişlər edib-etməməsindən asılı olmayaraq sosial
təminat və yardım sahəsində yol verilmiş ayrı-seçkiliklə bağlı məsələlərə baxıla bilər. Avropa İnsan Hüquqları
Məhkəməsi ərazilərində qanuni əsaslarla yaşayan şəxslərin vətəndaşlıq tələblərinə cavab verməməsindən
ibarət diskriminativ əsaslara görə müavinətlərlə təmin edilməsi müraciətlərinə rədd cavabı verən dövlətlərə
tənqidi yanaşır. 416
Misal: Qayqusuzun Avstriyaya qarşı işi 417 Türkiyə vətəndaşının Avstriya vətəndaşlığı olmaması səbəbindən
işsizliyə görə müavinət almaqla bağlı müraciətinə rədd cavabının verilməsi ilə əlaqədar idi. Kua Puarenin
Fransaya qarşı işi 418 qanuni əsaslarla Fransada yaşayan miqrantın Fransanın və ya Fransa ilə müvafiq
qarşılqlı müqaviləsi olan dövlətin vətəndaşı olmadığına görə əlilliyə görə müavinət almaqla bağlı
müraciətinə rədd cavabının verilməsi ilə əlaqədar idi. İşlərin ikisində də Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi
iddiaçıların Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına dair 1 saylı Protokolun mülkiyyətin müdafiəsi haqqında
1-ci maddəsi ilə birgə oxunan Konvensiyanın 14-cü maddəsinə zidd olaraq ayrı-seçkiliyə məruz qaldıqlarını
müəyyən etmişdir.
Misal: Andreyevanın Latviyaya qarşı işi 419 keçmişdə edilmiş ödənişlər əsasında verilən müavinətlərlə
əlaqədar idi. İddiaçı həyatının böyük bir hissəsini Sovet Latviyasının ərazisində işləmişdir. O, müstəqil
Latviyadan xaricdə işlədiyinə və Latviya vətəndaşı olmadığına görə pensiyasının bir hissəsindən məhrum
edilmişdir. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi Latviya Hökumətinin tələb olunan pensiyanı tam həcmdə
əldə etmək üçün iddiaçının naturalizasiya qaydasında Latviya vətəndaşlığını əldə etməsinin kifayət etməsi
barədə arqumentlərini qəbul etməmişdir. Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 14-cü maddəsində
nəzərdə tutulmuş ayrı-seçkiliyin qadağan olunması o zaman düzgün təfsir olunmuş hesab edilir ki, hər bir
konkret işdə iddiaçının şəxsi vəziyyəti bu maddədə sadalanan əlamətlərlə əlaqədar nəzərdən keçirildikdə,
olduğu kimi, heç bir dəyişiklik edilmədən götürülmüş olsun. Bu iş üzrə iddiaçı sözügedən maddədə
sadalanan əlamətlərdən birini dəyişdiyi təqdirdə, məsələn, başqa ölkənin vətəndaşlığını qəbul etdikdə
diskriminasiyadan boyun qaçıracağını əsas götürüb onun şikayətinə baxdıqda 14-cü maddə öz mahiyyətini
itirmiş olur. Bununla da Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi Konvensiyaya dair 1 saylı Protokolun 1-ci
maddəsi ilə birgə götürülmüş 14-cü maddəsinin pozulduğunu müəyyən etmişdir.
415 Vasilevskinin Polşaya qarşı (Wasilewski v. Poland) (dec.) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 32734/96 saylı, 20 aprel 1999-cu
il tarixli işi.
416 Luçakın Polşaya qarşı (Luczak v. Poland) və Fosinin Yunanıstana qarşı (Fawsie v. Greece) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki
müvafiq olaraq 77782/01 saylı, 27 noyabr 2007-ci il tarixli və 40080/07 saylı, 28 oktyabr 2010-cu il tarixli işləri.
417 Qayqusuzun Avstriyaya qarşı (Gaygusuz v. Austria) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 17371/90 saylı, 16 sentyabr 1996-cı il
işinin 46-50-ci paraqrafları.
418 Kua Puarenin Fransaya qarşı (Koua Poirrez v. France) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 40892/98 saylı, 30 sentyabr 2003-
cü il tarixli işinin 41-ci paraqrafı.
419 Andreyevanın Latviyaya qarşı (Andrejeva v. Latvia) [GC] Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 55707/00 saylı, 18 fevral 2009-cu
il tarixli işinin 91-ci paraqrafı.
146