1Tz4Pwy

Avropa İttifaqı Fundamental
Hüquqlar Xartiyasının 47-ci
maddəsi (səmərəli hüquqi
müdafiə vasitələri və ədalətli
məhkəmə araşdırması hüquqları)
Sığınacaq prosedurları
Direktivinin (2013/32/EU) 20-22-
ci maddələri;
Geri qaytarılma Direktivinin
(2008/115/EC) 13-cü maddəsi
(hüquqi müdafiə vasitələri)
Giriş
Hüquqi yardım
Sığınacaq prosedurları
ilə əlaqədar hüquqi
yardım;
Geri qaytarılma
qərarları ilə əlaqədar
hüquqi yardım
2008-ci il tarixli işi (deportasiya prosesi
zamanı prosedur təminatlarının olmaması)
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 13-cü
maddəsi (səmərəli hüquqi müdafiə vasitələri
hüququ);
M.S.S.-in Belçikaya və Yunanıstana qarşı
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki
2011-ci il tarixli işi (səmərəsiz hüquqi yardım
planı)
Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsi
"Sürətləndirilmiş sığınacaq prosedurları
kontekstində insan hüquqlarının müdafiəsinə
dair" 1 iyul 2009-ci il tarixli Təlimatlar;
Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsi "Məcburi
geri qaytarılmaya dair iyirmi qayda", 4 may
2005-ci il
Bu fəsildə beynəlxalq himayə üçün ərizələrin baxılması (sığınacaq prosedurları), həmçinin çıxarılma və geri
qaytarılma prosedurları müzakirə olunur. İlk növbədə burada sığınacaq və ya geri qaytarılma barədə qərar
qəbul etməyə məsuliyyət daşıyanlarla bağlı prosedur tələblərinə diqqət yetirilir. Sonra belə qərarlara qarşı
səmərəli hüquqi müdafiə vasitələri nəzərdən keçirilməklə hüquqi müdafiənin səmərəli olması üçün nəzərdə
tutulmuş əsas elementlər sadalanır (sərhəd idarəçiliyi kontekstində hüquqi müdafiə vasitələri ilə əlaqədar
bölmə 1.8-ə baxın). Sonda bu fəsildə hüquqi yardımla bağlı məsələlər diqqətə çatdırılır. Fəsil 7-də isə
çıxarılmanın necə həyata keçirilməsi məsələsinə diqqət yetiriləcək.
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin presedent hüququ geri qaytarılma zamanı işgəncədən, qeyri-insani və
ya ləyaqəti alçaldan rəftardan ibarət həqiqi riskdən çəkinmək üçün vacib əsasları özündə əks etdirən iddia
ərizələrinə müstəqil şəkildə və qətiyyətlə baxılmasını dövlətlərdən tələb edir. Məhkəmənin presedent hüququ
vasitəsi ilə işlənib hazırlanmış bu tələblərdən bəziləri dəyişdirilmiş Sığınacaq prosedurları Direktivinə daxil
edilmişdir.
Bu fəsil boyu Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 13-cü maddəsində öz əksini tapmış səmərəli hüquqi
müdafiə vasitələri hüququ daha geniş əhatə dairəsinə malik Avropa İttifaqı Fundamental Hüquqlar
Xartiyasının 47-ci maddəsi ilə nəzərdə tutulmuş səmərəli hüquqi müdafiə vasitələri ilə müqayisə olunacaq.
4.1. Sığınacaq prosedurları
Həm Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə, həm də Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına əsasən sığınacaq
axtaranların səmərəli sığınacaq prosedurlarına, o cümlədən, apellyasiya prosesi zamanı çıxarılmanı təxirə
salmaq iqtidarında olan hüquqi müdafiə vasitələrinə çıxışı olmalıdır.
Avropa İttifaqının Sığınacaq prosedurları Direktivi (2013/32/EU) beynəlxalq himayənin təmin edilməsi və ləğv
edilməsinə dair ümumi prosedurlarla əlaqədar həddindən artıq təfərrüatlı qaydaları özündə əks etdirir. Bu
Direktiv onun əsasında öz üzərinə öhdəliklər götürmüş Avropa İttifaqına üzv olan dövlətlərin ərazisində, o
cümlədən, sərhədlərində, ərazi sularında və tranzit zonalarında edilən sığınacaq müraciətləri ilə bağlı tətbiq
olunur (3-cü maddə).
4.1.1. Müsahibə, yoxlama proseduru və ilkin qərar qəbuletmə
Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə əsasən sığınacaq axtaranların və onların öhdəsində olan şəxslərin sığınacaq
prosedurlarına çıxışı olmalıdır (Sığınacaq prosedurları Direktivinin 6-cı maddəsinə, həmçinin bölmə 2.2-yə
69