1Tz4Pwy

fərqli və özünəməxsus tətbiq sahəsinə malikdir. Bu anlayış ərizəçinin vəziyyəti ilə və ya onun mənşə
ölkəsindəki ümumi vəziyyətlə əlaqədar zərərdən irəli gələn daha ümumi riski əhatə edir.
15-ci maddəyə əsasən əlavə himayə meyarına uyğunluq ərizəçinin konkret olaraq onun şəxsi vəziyyətinə aid
amillərin və/və ya kütləvi zorakılıq hallarının təsiri altında olduğunu nümayiş etdirməyi tələb edir. Ərizəçi
15(c) maddəsinə əsasən əlavə himayə meyarına uyğun olması ilə əlaqədar öz şəxsi vəziyyətinə aid spesifik
amillərin təsiri altında olduğunu nə qədər çox nümayiş etdirərsə, onun kütləvi zorakılıq hallarının təsiri
altında olması ilə bağlı o qədər az əsaslar tələb olunar. Müstəsna hallarda əgər hərbi münaqişədən irəli gələn
kütləvi zorakılığın dərəcəsi həddindən artıq yüksək olarsa, ərizəçinin mənşə ölkəsində və ya bölgəsində
sadəcə olaraq mövcud olması nəticəsində ona vurulacaq zərərlə əlaqədar təhlükəyə məruz qalması riski ilə
üzləşəcəyini ehtimal etmək məqsədi ilə nümayiş etdirilən əhəmiyyətli əsaslar onun əlavə himayə ilə təmin
olunmasına kifayət edə bilər. 103
3.1.2. Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına əsasən riskin xarakteri
Əgər dövlət əlaqədar şəxsi Konvensiyanın 2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş yaşamaq hüququnu itirmək və
ya qeyri-insani və yaxud ləyaqəti alçaldan rəftarla, yaxud cəza ilə üzləşmək riskinə məruz qoyarsa, Avropa İnsan
Hüquqları Konvensiyasına əsasən çıxarılma qəti şəkildə qadağan edilir. Burada [1951-ci il tarixli] Cenevrə
Konvensiyasından irəli gələn səbəblərlə əlaqədar təqibi nümayiş etdirmək tələb olunmur və çıxarılmanın
qadağan edilməsi ilə bağlı istisnalar mövcud deyil (Bölmə 3.1.7-yə baxın).
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi şəxsin deportasiya və ya ekstradisiya ediləcəyi təqdirdə konkret hallardan
və rəftardan irəli gələn risklə üzləşib-üzləşməyəcəyindən asılı olaraq müvafiq işlərə Avropa İnsan Hüquqları
Konvensiyasının 2 və ya 3-cü maddələri əsasında baxmaqda meyllidir. Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının
bu iki maddəsi arasındakı əsas fərq budur: Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 2-ci maddəsinə aid olan
işlərdə şəxs geri qaytarıldıqda onun ölüm "perspektivləri" qaçılmaz bir faktdır; Avropa İnsan Hüquqları
Konvensiyasının 3-cü maddəsinə aid işlərdə çıxarılacaq şəxsin bu maddə ilə qadağan edilmiş işgəncəyə və ya
ləyaqəti alçaldan rəftarın digər formalarına məruz qalması riski ilə üzləşəcəyini ehtimal etmək üçün mühüm
əsaslar mövcud olmalıdır.
Misal: Bədirin və Kanborun İsveçə qarşı işində 104 Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi kiminsə qiyabi şəkildə
ölüm cəzasına məhkum edilmiş Suriyaya geri qaytarılmasının Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 2-cü
və 3-cü maddələrinə zidd olduğunu müəyyən etmişdir.
Misal: Əl Səədunun və Müfdhinin Birləşmiş Krallığa qarşı işində 105 İraqda xidmət göstərən Birləşmiş Krallığa
məxsus orqanların İraqın iki mülki şəxsini ölüm hökmü nəzərdə tutan cinayətlə ittiham edən İraqın cinayət
idarəsinə təhvil verməsi Birləşmiş Krallıq tərəfindən 3-cü maddənin pozulması kimi müəyyən edilmişdir.
Eyni zamanda, Məhkəmə şikayətlərin Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 2-ci maddəsinə və ya bu
Konvensiyaya dair 13 saylı Protokola əsasən baxılmasını zəruri hesab etməmişdir.
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi şəxsin geri qaytarılması üçün təklif olunan ölkəyə çıxarılmasının ehtimal
olunan nəticələrinə xüsusi diqqət ayırır. O şəxsin öz vəziyyətinə, həmçinin müvafiq ölkədə müşahidə olunan
ümumi vəziyyətə, o cümlədən, həmin ölkədə zorakılıq və ya insan hüquqlarının pozulması hallarının
ümumiyyətlə baş verib-verməməsi məsələlərinə diqqət yetirir. Əlaqədar şəxs sistematik olaraq ləyaqəti
alçaldan rəftara məruz qalan qrup üzvü olduqda 106 şəxsi risk faktorlarının məhkəmə yolu ilə sübuta yetirilməsi
zərurəti yaranmaya da bilər.
103 Belçika Dövlət Şurası (Conseil d’État) tərəfindən 2012-ci il iyunun 7-də istiqamətləndirilərək təqdim olunmuş Abubakar Diakitenin
Commisaire general aux refugies et aux apatries-ə qarşı (Aboubacar Diakité v.Commissaire général aux réfugiés et aux apatrides)
işində Avropa İttifaqı Ədalət Məhkəməsindən "daxili silahlı münaqişə" tərifini də müəyyən etmək xahiş olunmuşdur.
104 Bədirin və Kanborun İsveçə qarşı (Bader and Kanbor v. Sweden) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 13284/04 saylı, 8 noyabr
2005-ci il tarixli işi.
105 Əl Səədunun və Müfdhinin Birləşmiş Krallığa qarşı (Al-Saadoon and Mufdhi v. the United Kingdom) Avropa İnsan Hüquqları
Məhkəməsindəki 61498/08 saylı, 2 mart 2010-cu il tarixli işi.
106 H. və B.-nin Birləşmiş Krallığa qarşı (H. and B. v. the United Kingdom) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 70073/10 və
44539/11 saylı, 9 aprel 2013-cü il tarixli işlərinin 91-ci paraqrafı.
51