Aramaioko euskara (azterketa dialektologikoa) Jakintza-arloa ...

More documents

Recommendations

Info

2) t/i, iª____V Ingurune honetan bustidura garbia da: aitte ‘aita’ aittetu ‘aitatu, aipatu’ baitte ‘baita’ ittaurren 1 ‘itaurrean’ itto ittufiñ ‘itogin’ itturri kitto oittura Subitta, Subitte ‘Zubieta’ 2 Zenbait mailegutan ere bustidura gertatzen da: citar ------> sittau cuitada ------> koittada depósito ------> depositto ermita ------> ermitta escritura ------> eskrittura gitano ------> ijittano jesuíta ------> jesuitta marmita ------> marmitta 1 Ittaurren ohikoaz gain, beste aldaera hauek ere jaso ditut: aittaurren, iñttaurren, iñttaurrien eta intxaurren. 2 <strong>Aramaioko</strong> Uribarri auzoko auzunea. 143
) Flexio-morfologian: pleito ------> pleitto/pleittu Víctor ------> Bittor (Bitor ere bai) visita ------> bixitta Vitoria ------> Bittoixa -ti(k) eta -gaiti(k) kasuetan: arestoittik ‘hariztitik’, aspaldittik, erdittik, goitti, sortzitti; keiaitti ‘keagatik’, orreaitti(k) ‘horregatik’, politikiaittik ‘politikagatik’, seaitti(k) ‘zergatik’. c) Eratorpen-morfologian: Atzizki hauekin ere bai gutxienez: - TAR: baserrittar - TO: politto - TASUN: argittasun, garbittasun d) Aditz-morfologian: Partizipioan eta aditz-izenetan: -tu aditz-partizipioan: argittu, baltzittu ‘belztu’, nausittu ‘nagusitu’, otzittu ‘hoztu’, utzittu ‘hustu’. -ta partizipioan (>-tte): asitte ‘hasita’, eretxitte ‘iritzita’, ixegitte ‘esekita’, jantzitte. -tea, -ten, -teko… aditz-izenetan (> -ttie, -tten, -tteko): eittie/ittie ‘egitea’, eraittie ‘ereitea/eragitea’; bisitten, etxeitten ‘itxoiten’; afaitteko ‘afaltzeko’, jagitteko. Adizkietan ere erabatekoa da bustidura: - Gehienak *edun aditzaren adizkiak dira: balittue ‘balituzte’ jittuat ‘ditiat’ nittuen ‘nituen’ 144
Page 1 and 2:
Jakintza-arloa: Hizkuntzalaritza Ar
Page 3 and 4:
Why Aramaio? Sentimental factors as
Page 6:
3 Belaunari, miraz eta maitasunez
Page 9 and 10:
2.1.3.2 Herskariak ................
Page 11 and 12:
2.5.4.4 VgV > VbV .................
Page 13 and 14:
3.2.3.4 Hurbiltze-adlatiboa........
Page 15 and 16:
4.6 Komunztadura ..................
Page 17 and 18:
5.9.2 Partizipioa + -Z GERO .......
Page 19 and 20:
5.11.5 BA-… MODUAN ..............
Page 21 and 22:
5.15.2.2 Zenbatasuna...............
Page 24 and 25:
ATARIKOA Orain dela urte asko hasi
Page 26:
aita ere Leintzekoei). Azterketa as
Page 30 and 31:
1 SARRERA Sarrera honetan labur-lab
Page 32 and 33:
en lehen erdialdeko Arrasateko best
Page 34 and 35:
Aramaioko urak Deba ibaira doaz. Ol
Page 36 and 37:
Egin dugun erkaketak ondo erakusten
Page 38 and 39:
euskaldunagoak direnak: Lekeitio (7
Page 40 and 41:
2001etik 2003ra, adinekoen artean i
Page 42 and 43:
lua (Aurrekoetxea 1996). Lan horiez
Page 44 and 45:
isi da erregie(k) letxe. Nik gero g
Page 46 and 47:
a(k) p’es auken ‘hark ere ez ze
Page 48 and 49:
JUAN ERRASTI LASA (Aretxabaleta) MA
Page 50 and 51:
gian, eratorpen-morfologian, aditze
Page 52:
mugag. = Mugagabea onom. = Onomatop
Page 56 and 57:
2.1 Fonemak 2.1.1 BOKALAK 2 FONOLOG
Page 58 and 59:
2.1.3 KONTSONANTEEN ALOFONO NAGUSIA
Page 60 and 61:
2.1.3.3 Frikariak Lau fonema frikar
Page 62 and 63:
≠/, aldiz, kontsonante ondoren ez
Page 64 and 65:
[¥] [¥]anta mi[¥]e ------ i[¥]d
Page 66 and 67:
2.1.4 SILABAREN EGITURA rifle > rif
Page 68 and 69:
Ugarienak /pr/, /tr/ eta /fr/ dira.
Page 70 and 71:
‘gutxietsi’) ( kalie erri + a >
Page 72 and 73:
A) -a + a > -ie: aistie ‘ahizpa
Page 74 and 75:
lehen ------> leen (eta leenau, lee
Page 76 and 77:
adator ------> bator beragaz ------
Page 78 and 79:
ia ------> ixe jira ------> jire ko
Page 80 and 81:
aita ------> aitte (eta aittejaun,
Page 82 and 83:
ehi + a ------> beixe urdai + a ---
Page 84 and 85:
k) -ANA (Adlatibo singularra bizidu
Page 86 and 87:
c) -(e)LA (osagarria): 1 eiñdde ra
Page 88 and 89:
niñdduen ‘ninduen’ / niñdduan
Page 90 and 91:
gertatzen da, esaterako, Baztango h
Page 92 and 93:
etetzen: negar ------> near sikeran
Page 94 and 95:
at. d) Hitz-elkarketan: Hitz elkart
Page 96 and 97: Eratorpen-morfologian ez dugu -Oz h
Page 98 and 99: Hitz-mugak debeku larria ipintzen d
Page 100 and 101: guna. Honela formula daiteke araua:
Page 102 and 103: historia ------> istorixa imajinari
Page 104 and 105: f) ‘x’ jatorrizko i baten ondor
Page 106 and 107: - Eratorpen-morfologian: gutxienez
Page 108 and 109: etetzen: Epentesia hartzearena ez d
Page 110 and 111: Bestalde, leku-denborazko kasuetan
Page 112 and 113: aserri baster (eta bastar ere bai)
Page 114 and 115: -kume ------> -kuma (emakuma, txori
Page 116 and 117: esan (e)utsen ------> esaun tzen he
Page 118 and 119: 2.3.9 DIPTONGOAK Diptongoen artean
Page 120 and 121: gaitz ------> gatx haitz ------> at
Page 122 and 123: Datibo singularrean zein pluralean
Page 124 and 125: Au > a monoptongazioa Mitxelenak di
Page 126 and 127: diosku: Eu > u monoptongazioa Murri
Page 128 and 129: akoitz ------> bakotx goiz ------>
Page 130 and 131: Gehienek goranzko diptongotzat iriz
Page 132 and 133: on ‘egon’: endrero aundixe on e
Page 134 and 135: a) Morfema barruan Neutralizazio ho
Page 136 and 137: Laburtuz, esan dezakegu arau hau so
Page 138 and 139: 3) n/iª____V inaugurar ------> ina
Page 140 and 141: c) Eratorpen-morfologian: Bokalez h
Page 142 and 143: Hala ere, aldaera bustiren bat aurk
Page 144 and 145: (Nabarmentzekoa da trankillo esan d
Page 148 and 149: saittue ‘zaituzte’ sittuen ‘z
Page 150 and 151: ) Flexio-morfologian: Jarindo -----
Page 152 and 153: camisa ------> kamixa (baina kamise
Page 154 and 155: gizon ------> gison ikaragarrizko -
Page 156 and 157: (h)aize ------> axe (axatu, axetzu,
Page 158 and 159: jonau ‘dinagu’ juek ‘ditek’
Page 160 and 161: edan ------> eran edozein ------> e
Page 162 and 163: Trinidade ------> Trinirare Baina k
Page 164 and 165: arriro ------> barrido 2.4.7 HERSKA
Page 166 and 167: galarazten dutenak: be(z) ‘ere (e
Page 168 and 169: 2.5 Kontsonanteen bilakaera fonetik
Page 170 and 171: a) Aditzean: Ba partikularen ondore
Page 172 and 173: dago ------> dao/dau egidazu ------
Page 174 and 175: 2.5.4.6 VbV > VrV Kasu bakarren bat
Page 176 and 177: Aditzetik at, beste hizkera batzuet
Page 178 and 179: ez naz ------> esnas ez nekien ----
Page 180 and 181: h > ø/ez__ Kasu honetan, hasperena
Page 182 and 183: ielketan zituen 1 ------> bielketa
Page 184 and 185: jiretan gitzen ‘moldatzen ginen
Page 186 and 187: 2.5.11 F KONTSONANTEA f kontsonante
Page 188 and 189: 2.6 Azentua 2.6.1 SARRERA Azken urt
Page 190 and 191: Gaminderen (1997:187) arabera, Hego
Page 192 and 193: sagárra okána intxáurre babíe p
Page 194 and 195: pikúek makátzak sagárrak okának
Page 196 and 197:
(5) a → e / i, u (C ) : babie, se
Page 198 and 199:
txarrí-kortie txirríttolie (& txi
Page 200 and 201:
Nor lúrre odóla atzámarra plasí
Page 202 and 203:
Deklinabideko kasu-markek, edozein
Page 204 and 205:
Sabáldu sabálketan sabálduko Ak
Page 206 and 207:
Gaminderen datuekin erkatuz (1995:
Page 208 and 209:
izenak. Eta toponimoetan ere azentu
Page 210 and 211:
semíek (sing.) / semíek (pl.) gis
Page 212 and 213:
IZENAREN MORFOLOGIA 209
Page 214 and 215:
3.1 Ezaugarri orokorrak 3.1.1 GENER
Page 216 and 217:
3.1.2.4 Mugagabea zenbatzaileekin S
Page 218 and 219:
Kasu-marka -ENDAKO da: ganaujatekue
Page 220 and 221:
-dipt. beixe beixek beixok bei -kon
Page 222 and 223:
-u katuek katuek katuok katuk -dipt
Page 224 and 225:
Iz. ber. Mariñ Iz. ber. Aitorren I
Page 226 and 227:
Iz. ber. Mariaitti Iz. ber. Aitorre
Page 228 and 229:
d) o(i)ñes, kamiños, mendis (ibil
Page 230 and 231:
-u katutzat -dipt. beitzat -konts.
Page 232 and 233:
3.2.2.2 Leku-genitiboa Leku-genitib
Page 234 and 235:
) -TI(K) SIER/-N SIER: biak erabilt
Page 236 and 237:
-o suloraño suluetaraño suluotara
Page 238 and 239:
3.2.3.2 Ablatiboa Bizidunen ablatib
Page 240 and 241:
3.2.3.5 Muga-adlatiboa Hemen ere ez
Page 242 and 243:
neuk euk geuk seuk seueik neuri eur
Page 244 and 245:
Bizidunekin: INESIBOA -- -- -- -- -
Page 246 and 247:
4) Azkenik, mendebalean hain hedatu
Page 248 and 249:
GENITIBOA onetxen onetxeiñ orretxe
Page 250 and 251:
5) Bizidunetan oso gaitz gertatzen
Page 252 and 253:
erak elexie dana berak ebalten euen
Page 254 and 255:
lapurrek Euskitzan danak, ollar da
Page 256 and 257:
kontatzen ziguan zelan ikusi zuen h
Page 258 and 259:
ANTZ -en antzera ARTE -ø arte -en
Page 260 and 261:
-ø aurretik -en aurretik BAKO -ik
Page 262 and 263:
BEGIRA -en begira -i begira -ra beg
Page 264 and 265:
-ø gainera GOI -n gora -tik gora I
Page 266 and 267:
OSTE -ø ostean (lekua) etxostien,
Page 268 and 269:
-ARI: kasari ‘ehiztari’, pekata
Page 270 and 271:
-TEGI: egurtei, erlatei, loratei, o
Page 272 and 273:
ADITZAREN MORFOLOGIA 269
Page 274 and 275:
4.1 Sarrera 4 ADITZAREN MORFOLOGIA
Page 276 and 277:
Aramaion ez da guztiz betetzen arau
Page 278 and 279:
Bestalde, Aramaion honela egiten du
Page 280 and 281:
guak dira, eta bi edo bitik gorako
Page 282 and 283:
ostu osketan postu posketan pustu p
Page 284 and 285:
-A amaiera dutenek: -O amaiera dute
Page 286 and 287:
atrebiru atrebiruten defendiru defe
Page 288 and 289:
2) Nor + soziatiboa: 3) Nor-Nori: O
Page 290 and 291:
Oneik sartu bier euenien ‘Hauek s
Page 292 and 293:
‘Eta, gu hogeita hamaseiko kintoa
Page 294 and 295:
‘Nik, berriz, begien aurrean ere
Page 296 and 297:
Jokaera ugariena, zalantzarik gabe,
Page 298 and 299:
darutzo, darutzau (Arra darutzou),
Page 300 and 301:
Ointxe letxe, ori ointxe letxe. Fie
Page 302 and 303:
4.6 Komunztadura …isera surixas d
Page 304 and 305:
EUKI: Arek euken mateixel batzuk…
Page 306 and 307:
Baldintza-ondorioetan gainerako per
Page 308 and 309:
- Bokal baten aurrean (ebali/ibili
Page 310 and 311:
Leintzen ez dut kontu hau sakon azt
Page 312 and 313:
jat > jaten ‘zitzaidan’ jaku >
Page 314 and 315:
(4) Emakumezkoaren sexu-marka, beha
Page 316 and 317:
4.9 Adizkien maiztasunaz ADITZ-TAUL
Page 318 and 319:
1) san ‘zen’ (101, % 14,85) 2)
Page 320 and 321:
trinkoen iraganeko adizkien erabile
Page 322 and 323:
4.10.2 SINKRETISMOA Deklinabidean b
Page 324 and 325:
NI nas 1 NOR: IZAN/*EDIN ORAINA IRA
Page 326 and 327:
SUEIK sare sitzien 5 basitzie 6 sit
Page 328 and 329:
A/AREIK balitxat 1 balitxaten 2 bal
Page 330 and 331:
A/AREIK leike NOR-NORI. AHALERA. OR
Page 332 and 333:
NOR-NORI. SUBJUNTIBOA. ORAINA NIRI
Page 334 and 335:
GU gaittuk 2 gaittun 3 gaittu 4 gai
Page 336 and 337:
NOR-NORK. INDIKATIBOA. IRAGANA NIK
Page 338 and 339:
SU siñdduten 1 siñdduen siñdduun
Page 340 and 341:
GU bagiñdduk bagiñddun bagiñddu
Page 342 and 343:
GU giñddukek giñdduken giñdduke
Page 344 and 345:
A neike neikek neiken eike 1 eike 2
Page 346 and 347:
NOR-NORK. AHALERA. IRAGANA NIK IK A
Page 348 and 349:
NOR-NORK. SUBJUNTIBOA. ORAINA NIK I
Page 350 and 351:
NOR-NORK. AGINTERA NIK IK AREK GUK
Page 352 and 353:
GURI duskuk duskun dusku 1 juskuk j
Page 354 and 355:
NOR-NORI-NORK. INDIKATIBOA. IRAGANA
Page 356 and 357:
SUEI nutzuen utzuen gutzuen 1 utzue
Page 358 and 359:
GURI baguskuk 1 baguskun 2 balusku
Page 360 and 361:
GURI giskik giskiñ 1 liskigu 2 lis
Page 362 and 363:
GURI eikek eiken leikegu leikeguk l
Page 364 and 365:
SURI neikisun seikisun geikisun sei
Page 366 and 367:
SUEI daisuen 1 daisuen 2 daisuen da
Page 368 and 369:
NI nau ADITZ TRINKOAK EGON: NOR ORA
Page 370 and 371:
SUEIK sase singosen 1 basengose 2 A
Page 372 and 373:
GU gatos gatosek 1 gatosen 2 gatose
Page 374 and 375:
GU gabitz gabitzak gabitzan gabitze
Page 376 and 377:
GU goies 1 goiesak 2 goiesan 3 giñ
Page 378 and 379:
ORAINA dakitt JAKIN: NOR-NORK. INDI
Page 380 and 381:
A/AREIK dakat 1 jakat 2 jakanat 3 j
Page 382 and 383:
EDUKI: NOR-NORK. INDIKATIBOA. ORAIN
Page 384 and 385:
EROAN (ERAMAN): NOR-NORK. INDIKATIB
Page 386 and 387:
A/AREIK naruen 1 eruan 2 eruen; aro
Page 388 and 389:
AREIK dabitt jabixat jabixenat A/AR
Page 390 and 391:
ARI/AREI darutzet *ERAUTSI: NOR-NOR
Page 392 and 393:
MORFOSINTAXIA 389
Page 394 and 395:
5.1 Sarrera 5 MORFOSINTAXIA Morfosi
Page 396 and 397:
5.3 Perpaus eliptikoak Ahozko hizke
Page 398 and 399:
Aditz laguntzailea fokalizatua den
Page 400 and 401:
Egin ezezko perpausetan ere ager da
Page 402 and 403:
Oixe esan bi nutzule te esan barik
Page 404 and 405:
—Leiru rok liburue? —Klaro leir
Page 406 and 407:
Esa’uskun Bilbo aldea eitteko err
Page 408 and 409:
5.8 Perpaus erlatiboak Iñok esaten
Page 410 and 411:
Oi gure aittejaunei entzundakue ‘
Page 412 and 413:
ESKERON: Eu(k) p’es euke bielduko
Page 414 and 415:
Inoiz aditza ezabaturik: Ni pilloxi
Page 416 and 417:
Gabien, amaiketan ero, akabeta(n) s
Page 418 and 419:
5.10.3.2 ETA SEGITUAN 5.10.3.3 ETA
Page 420 and 421:
5.10.4.5 -T(Z)EKO DENBORAN 5.10.4.6
Page 422 and 423:
5.10.6 NOIZKO 5.10.6.1 -eRAKO 5.10.
Page 424 and 425:
5.10.8.3 ARTEAN Aditz-partizipioa +
Page 426 and 427:
5.11.5 BA-… MODUAN Guk isena bale
Page 428 and 429:
Noren + morure 5.11.7 -EN LETXE 5.1
Page 430 and 431:
hartzen du: Aditza ezabatuz gero, a
Page 432 and 433:
5.12.1 SUBJUNTIBOA 5.12.2 -T(Z)EKO
Page 434 and 435:
Antxe jaleuetatik apartetaarren, au
Page 436 and 437:
Egitura hau Arrasaten eta Eskoriatz
Page 438 and 439:
5.13.10 PORKE 5.14 Perpaus kontzesi
Page 440 and 441:
5.14.6 -TA/-DA ERE 5.14.7 AUNKE Bes
Page 442 and 443:
5.15.2.1.1 -eN BESTEKO 5.15.2.1.2 B
Page 444 and 445:
5.16 Ondorio-perpausak (perpaus kon
Page 446 and 447:
LEXIKOA 443
Page 448 and 449:
6 LEXIKOA Aramaioko lexikoari ere l
Page 450 and 451:
A a: hura. A goguen dauke(t) nik e!
Page 452 and 453:
ai, aixe: ahi, ‘papilla’. Maiñ
Page 454 and 455:
aldemeneko, aldamenekue: aldameneko
Page 456 and 457:
angon bat ero nongon bat: hangoren
Page 458 and 459:
argi-kanpai, argi-kanpaie: goizean
Page 460 and 461:
arrotu: harrotu, ‘envanecerse’.
Page 462 and 463:
astakuma, astakumie: kirten (bruto)
Page 464 and 465:
auskalo!: (intj.) ‘vete a saber
Page 466 and 467:
arres 2: berriz, ‘en cambio’. D
Page 468 and 469:
— Oñddion etxea ekarri dirue erd
Page 470 and 471:
exugu, bexugue: ‘besugo’. An as
Page 472 and 473:
urdiñesko, burdiñeskue: burdinazk
Page 474 and 475:
ebai 1 (ald. ebei): ebaki (ad.). Eb
Page 476 and 477:
auela ikusi auenien sartu sittuan,
Page 478 and 479:
errebentura bat ero mille gause sue
Page 480 and 481:
eskero (ald. askeo, askero, eskeo,
Page 482 and 483:
fardel, fardela: pertsona nagi, jar
Page 484 and 485:
gatzatu, gatzatue: mami. gau, gaba:
Page 486 and 487:
(Ad. dio) gura izan, maite izan. Sa
Page 488 and 489:
ikutu 2: (iz.) ukitu. Orreik ikutut
Page 490 and 491:
Batalloie soluen trintxera joten il
Page 492 and 493:
ixegi: eskegi. ixildu: isildu. Ik.
Page 494 and 495:
jorrai, jorraixe: jorrarako aitzur
Page 496 and 497:
komerixak orduen! / Oiñ, e… bai,
Page 498 and 499:
laiñ: beste, adina. Etxeako lain g
Page 500 and 501:
lexibak useintzuek urteten euen, ba
Page 502 and 503:
olaxen, mariketaka ba arrixek arrix
Page 504 and 505:
mutxikiñ 1, mutxikiñe: mutxikin,
Page 506 and 507:
nundibaittetik: nonbaitetik. Bai, i
Page 508 and 509:
ontzixek altzau: ontziak jaso, harr
Page 510 and 511:
oxiñ 1, oxiñe: putzu. Oxiñe olan
Page 512 and 513:
potxo 2, potxue: patatak sartzeko z
Page 514 and 515:
sarramarra, sarramarrie: hondarrak,
Page 516 and 517:
abie gorrixe, surixe, ero artue ero
Page 518 and 519:
suba, subie: suge. Oin, suba(k) pe
Page 520 and 521:
trangau 1: ‘machacar’. Ote-punt
Page 522 and 523:
tximurruna, tximurrunie: zimur, ‘
Page 524 and 525:
untzunde rauket. / Ango kontuek unt
Page 526 and 527:
ONDORIOAK 523
Page 528 and 529:
7.1 Aramaioko hizkeraren kokagunea
Page 530 and 531:
7.1.1.3 Aditzaren morfologia 1) Egi
Page 532 and 533:
jatorria dutenetan eta zenbait mail
Page 534 and 535:
Bizkaian hitz askotan -au- diptongo
Page 536 and 537:
‘erraz’, takarraran ‘arineket
Page 538 and 539:
Bokalismoa edo kontsonantismoa dela
Page 540 and 541:
Oletan ez dugu holako adizkirik jas
Page 542 and 543:
Oletan mendebaleko araua ondo gorde
Page 544 and 545:
- Mendebaleko euskarak nortasun ber
Page 546 and 547:
ERANSKINA 543
Page 548 and 549:
TESTUAK 545
Page 550 and 551:
8 TESTUAK Aurreko ataletan Aramaiok
Page 552 and 553:
I: Urrengo goxien ee… Salgokue is
Page 554 and 555:
M: Entzunde es. Leirute rauket ori
Page 556 and 557:
G: Bogota edo ortik esan dosu? I: B
Page 558 and 559:
I: Bueno, mesie emoten auela arrapa
Page 560 and 561:
G: Orduen lana eitte(n) san asko? B
Page 562 and 563:
G: Isera(k) pai. B: Bai, isera(k) p
Page 564 and 565:
B: Orduen? Ba, orduen askotan xei l
Page 566 and 567:
B: Bai, bai, bai, bai, amen be bai,
Page 568 and 569:
atzuk emen be kartzela be erun sitt
Page 570 and 571:
8.3 testua Berriemailea: Juan Beiti
Page 572 and 573:
J: Bueltaka, dau, ruuuu! Amatrallau
Page 574 and 575:
Barselona sea kamiñue, Barselona
Page 576 and 577:
G: Oñes? J: Oñes. Joe! Artu gen p
Page 578 and 579:
mortala. Etxetik urteten dauenak at
Page 580 and 581:
G: Cala…, selan esan dosu, Calamo
Page 582 and 583:
- I, Aramaixo! Da ak e, baa…, gu
Page 584 and 585:
BIBLIOGRAFIA 581
Page 586 and 587:
9 BIBLIOGRAFIA Alberdi, J., 1996, E
Page 588 and 589:
_______, (arg.), 1998a, Nafarroako
Page 590 and 591:
_______, 1992, Urduliz eta Gatikako
Page 592 and 593:
Hualde, J. I. & Elordieta, G. & Elo
Page 594 and 595:
Oñederra, M. L., 1990, Euskal fono
Page 596:
Viaplana, J., 1996, Dialectologia.
show all

Aramaioko euskara (azterketa dialektologikoa) Jakintza-arloa ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?