Aramaioko euskara (azterketa dialektologikoa) Jakintza-arloa ...

arriro ------> barrido
2.4.7 HERSKARIAK: KONTSONANTE AURREKO HERSKARI AHOSKABEAK GALTZEA
Kanpo-sandhian, alegia, bi hitzetako amaierako eta hasierako kontsonanteak elkartzean,
bilakaera ugari gertatzen dira. Bereziki aipatzekoak dira herskariekin gertatzen diren
fenomenoak. Maiz kontsonante aurreko herskari ahoskabeak ezabatu, galdu egiten dira.
Zenbat eta hizkera arinago edo arduragabeago, orduan eta galera gehiago gertatuko da.
Ostera, hizkera pausatua, zaindua bada, kontsonante gutxiago galtzen dira eta ondorioak
desberdinak izango dira. Bada beste kontu aipagarri bat: sarritan hiztunek hitz bien artean e,
eee tartekatzen dute, eta orduan kontsonanteak ez dira aldatzen (dozenaka adibide jar
daitezke: gisonak e papelak eitten, nik e pasau, puskat e konpondu, beintzet e kotxiek, abariek
e dirue, batzuk e soluen…). Horrelakorik ez dagoenean, eta hizkera arduragabean, herskari
ahoskabeak ingurune hauetan galtzen dira:
2.4.7.1 Herskari ahoskabearen aurrean:
Araua hauxe dugu: t, k → ø / — [+ herskari ahoskabe]
(edo: t, k → ø / — {p, t, k})
a) -t + p- > p: etxoa(t) pentzetan ‘ez diat pentsatzen’, bos(t) peseta, oeta bos(t) pareja.
b) -t + t- > t: esto(t) topetan ‘ez dut topatzen’, ba(t) toketa(n) jatzun ‘bat tokatzen
zitzaizun’, sema(t) ta gutxiau.
c) -t + k- > k: sema(t) kilometro, estutzu(t) kontetan ‘ez dizut kontatzen’, sati ba(t)
kendu.
d) -k + p- > p: ni(k) pentzetan nen ‘nik pentsatzen nuen’, bakasiñue(k) pasetako,
sertzu(k) paesta(n) sien! ‘zertzuk pasatzen ziren!’.
e) -k + t- > t: fraka(k) tarras ‘prakak arrastaka’, kañonaso batzu(k) tieketa’tzen
‘kanoikada batzuk tiratzen zien’, arei(k) tiruek ‘tiro haiek’.
161