Aramaioko euskara (azterketa dialektologikoa) Jakintza-arloa ...

Hualdek (1991:23), beste era honetara formulatzen digu:
Low Vowel Assimilation
V → [-low] / [-high] Cο —
Alegia, arauaren arabera beheko bokala (/a/) /e/-ra igotzen da goiko bokal baten
ondoren, tartean kontsonanteren bat edo gehiago egon daitekeelarik edo ez.
Asimilazio-mota hau, hurbileko asimilazioa deitu izan dena, Hego Euskal Herriko
hizkera askotan ezaguna da (zehaztasunak Zuazo 1998b:213). Aramaion ere emankorra da.
Mendebaleko eremu handi batean asimilazio-mota hau ezaguna bada ere, horrek ez du
esan nahi asimilazioa gertatzen den leku denetan berdin egiten denik. Hizkera batzuetan
emankorragoa da besteetan baino. Aramaion, esaterako, buru bet, idi bet eta horrelakorik ez
da esaten, baina beste ingurune batzuetan asimilazioa erabatekoa da. Gamindek (2002: 8),
Bizkaiko euskararen ezaugarri fonologiko batzuen inguruan diharduela, honako hau esaten
digu:
Herririk herri aplikazio eremuak guztiz aldatzen dira; herri batzuetan araua oso murritza da eta
beste batzuetan, ostera, zabalago dabil. Eratorpen-atzizkiei dagokienez, -KA atzizkiarekin
aplikatzen da: arrike, saltuke; baina -TASUN, -GARRI eta -BAKO atzizkiekin adibidez ez da
sekula gertatzen.
Eta, ondoren, deklinabidean eta aditzean ere zer gertatzen den azaltzen digu.
Ikus dezagun, hortaz, Aramaioko euskaran zein ingurunetan gertatzen den, eta ondoan
ingurune bakoitzeko salbuespenak ere aipatuko ditugu.
a) Morfema barruan:
1) A- berezkoa duten hitz batzuekin betetzen da erregela hau:
ardura ------> ardure
gura ------> gure
74