Detrez De sloop van Joegoslavië - Linkeroever uitgevers

Hoofdstuk 6
HET JOEGOSLAVISCHE FEDERALE SYSTEEM II
(1974-1989)
1. DE GRONDWET VAN 1974
Het Joegoslavische federale systeem kreeg zijn beslag met de nieuwe Grondwet, die op 21 februari
1974 geproclameerd werd. Die Grondwet was niet helemààl nieuw. Ze was voor het grootste deel
gebaseerd op de Grondwet van 1963 en op de tweeënveertig amendementen die daaraan in de loop
van der jaren waren aangebracht. En ze is naderhand op haar beurt ook nog herhaaldelijk geamendeerd
geworden.
De Joegoslavische Grondwet van 1974 was de omvangrijkste ter wereld. Ze telde (zonder de
amendementen) 403 artikelen, die in de uitgave Ustav (1991) 158 pagina's beslaan. Deze omvang is
mede een gevolg van het feit dat de Joegoslavische grondwetgevers zeer verschillende en in zekere
zin tegenstrijdige principes, gebaseerd op uiteenlopende invullingen van het begrip "volk", in
toepassing wilden brengen. Aan de ene kant moest Joegoslavië een civiele staat zijn, waarin alle
Joegoslaven als staatsburgers - leden van de demos - gelijke, individuele burgerrechten hadden. Aan
de andere kant wilde de Grondwet ook de collectieve culturele en politie rechten van de diverse
ethnē veilig stellen. En alsof deze combinatie al niet problematisch genoeg was werd ook nog
geprobeerd het volk, in de zin van "proletariaat", zijn "dictatuur" te laten uitoefenen in de vorm van
zelfbestuur door arbeidersraden.
De drie soorten van rechten waren vooral door het concept van het zelfbestuur nauw met elkaar
vervlochten. (Stallaerts 1994: 260-3) Wij beperken wij ons hier gemakshalve tot die aspecten van
de grondwettelijke organisatie van Joegoslavië die relevant zijn voor de regeling - en de ontaarding -
van het "nationaliteitenvraagstuk".
Het nationaliteitenvraagstuk is iuteraard een gegeven dat meer omvat dan grondwettelijke bepalingen.
Wie een oordeel wil vellen over de kwaliteiten en de tekortkomingen van het Joegoslavische
federale systeem zal ook politieke, sociale en economische factoren in acht moeten nemen.
Het Joegoslavische federale systeem van na 1974 kan getypeerd
123