Detrez De sloop van Joegoslavië - Linkeroever uitgevers

van de Joegoslavische volkeren naar één gemeenschappelijke socialistische staat. Figuren die voor
"hun" natie een andere bestemming bedacht hadden (bv. een onafhankelijk Kroatië of Kosovo als
deel van Albanië) werden doodgezwegen of voorgesteld als vertegenwoordigers van achterhaalde
of burgerlijk-nationalistische of reactionaire ideologieën. Dat ging nog makkelijker wanneer deze
figuren zich met het fascisme gecompromitteerd hadden. Journalisten, publicisten, historici,
schrijvers van historische romans en dergelijke die er een andere mening dan de officiële op
nahielden, konden te maken krijgen met "onaangenaamheden". Alle beweringen die de eenheid van
Joegoslavië in gevaar brachten, of verdeeldheid konden zaaien onder de Joegoslavische volkeren, of
het separatisme van deze of gene natie niet verwierpen, waren taboe. Het gruwelijke conflict tussen
Kroaten en Serven tijdens de Tweede Wereldoorlog was alleen bespreekbaar in de vorm van het
epische verhaal over de partizanenstrijd; begrip, laat staan sympathie voor de Ustasa's of de
tsjetniks of andere foute of alleszins niet-communistische verzetsbewegingen kon iemand zuur
opbreken. Wie Ustaša- of tsjetnik-liederen zong of dito leuzen op muren spoot, vloog voor lange
tijd achter de tralies. Wanneer men het heeft over de "onderdrukking van het nationale gevoel" in
Joegoslavië, dan gaat het vooral over zulke dingen.
Deze beknotting van de nationalistische vrije mening was van toepassing op alle volken van
Joegoslavië, inclusief de Serviërs. Alleen was de "Joegoslavische idee" in Servië populairder en had
een rijkere intellectuele traditie, terwijl in Kroatië altijd ook een sterke separatistische stroming
bestaan had en Kroatië tijdens de Tweede Wereldoorlog met de ideologische tegenstander
gecollaboreerd had. Er was dus nogal wat in het Kroatische verleden, waar Kroatische historici met
een boog omheen moesten of waar ze hun vingers aan konden branden. Er zijn dan ook meer
Kroatische historische publicaties niet verschenen of na hun verschijning als "nationalistisch"
gebrandmerkt en verboden dan Servische en andere.
Deze beperkingen van de vrije meningsuiting niet te na gesproken stond de CBJ allerhande
vormen van cultuurnationalisme toe. Zo werd politici, historici, schrijvers en journalisten
nauwelijks iets in de weg gelegd wanneer ze refereerden aan de "nationale eigenheid" en allerhande
"nationale mythen". De Joegoslavische partij-ideologen meenden dat daarvoor in de Joegoslavische
socialistische civiele samenleving plaats kon zijn. Voor veel nationalistische intellectu-
168