Detrez De sloop van Joegoslavië - Linkeroever uitgevers

gegeven. Met de annexatie van Bosnië-Hercegovina door Oostenrijk-Hongarije in 1908 werden de
territoriale ambities van Kroaten, Serven èn "Joegoslaven" op brutale wijze gedwarsboomd. De
gemoederen laaiden hoog op. Een groeiend aantal vooral jongere intellectuelen was gewonnen voor een
onafhankelijke Joegoslavische staat. De veronderstelling dat alleen Servië die staat kon "maken" was na
de Balkanoorlogen in 1912-13 een zekerheid geworden. De nationalistische jongeren verenigden zich
in culturele clubs of geheime terroristische organisaties als Ujedinjenje ili smrt (Eenmaking of dood),
alias Crna ruka (Zwarte hand). Ook de Bosnische Kroaten deinsden niet terug voor moord en doodslag
in naam van de Joegoslavische staat. (Malcolm, 1994: 153). Op 28 juni 1914 loste de Bosnische Serf
Gavrilo Princip op de Habsburgse kroonprins Franz Ferdinand de fatale schoten, die de aanleiding
vormden tot de Eerste Wereldoorlog. Eén van de resultaten van die oorlog was een onafhankelijke
Joegoslavische staat.
3. HET ONTSTAAN VAN JOEGOSLAVIË
OORLOG
De aanslag op de Habsburgse kroonprins in Sarajevo in 1914 werd gevolgd door een Oostenrijks-
Hongaarse oorlogsverklaring aan het Vorstendom Servië, die op zijn beurt leidde tot een oorlog op het
hele continent. Aanvankelijk behaalde het Vorstendom Servië enkele eclatante overwinningen op de
Habsburgse legers (waarin nota bene ook Habsburgse Serven streden). Nog in de roes van de successen
geboekt tijdens de Balkanoorlogen werd uitgekeken naar de annexatie van Bosnië-Hercegovina. In de
Declaratie van Niš, opgesteld door Servische geleerden en intellectuelen in december 1914, was sprake
van "de bevrijding van onze in gevangenschap levende broeders de Serven, Kroaten en Slovenen" en in
latere verklaringen sprong premier Nikola Pašić openlijk op de bres voor de territoriale integriteit van
Slovenië en Kroatië (Djordjevic 1992: 313; Petrovich 1976: 639). Maar in 1915 keerden de
krijgskansen. Oostenrijk-Hongarije, gesteund door Bulgarije, liep Servië onder de voet en stond op het
punt om Servië zelf te annexeren - wat wel een heel ironische vorm van "Servische" of
"Joegoslavische" nationale eenmaking" zou geweest zijn.
68