Detrez De sloop van Joegoslavië - Linkeroever uitgevers

den. In Servië en in de andere republieken was men daar veel minder van overtuigd en bestond er
grote(re) spanning tussen het verlangen naar politieke hervormingen en de angst voor het verlies van de
relatieve bestaanszekerheid die het vigerende systeem bood. Een meerpartijenstelsel kon een sterke
stimulans zijn achter de economische hervormingen, omdat partijen met radicale ideeën de kans kregen
zoniet aan de macht te komen, dan toch een stempel op het beleid te drukken. Het behoud van het
eenpartijstelsel daarentegen, uiteraard met de CBJ aan de macht, vormde de beste garantie dat
economische hervormingen binnen de perken van het socialistische maatschappijmodel bleven.
In deze discussie speelde ook nog een andere, met deze problematiek samenhangende, typisch
Joegoslavische factor een rol: de vraag of de problemen het best door recentralisatie of confederalisatie
konden opgelost worden. Vanzelfsprekend waren de voorstanderders van confederalisatie in Kroatië en
Slovenië te vinden: de creatie van een losse statenbond zou hen in staat stellen een eigen economische
koers te varen en een einde te maken aan het bestaan van het FFK(...). De voorstanders van
recentralisatie waren te vinden in Servië: een efficiënte(r) staatsgeleide economie met bijbehorend
sociaal systeem waren alleen te redden in een "éner-gemaakt" Joegoslavië, en dat "éner-maken" kon
alleen een éne CBJ tot een goed einde brengen. In de overige republieken waren de meningen zeer
verdeeld: daar was de tweespalt tussen het verlangen naar politieke en economische hervormingen en
het behoud van de voordelen van een gecentraliseerd(er) systeem, inclusief het behoud van het FFK(...),
nog groter dan in Servië.
De "ziekten" van het Joegoslavische federale systeem hadden al een te ver gevorderd stadium bereikt
toen Ante Marković zijn remedie toediende: het werd niet meer dan een tijdelijk herstel. De Kroaat
Ante Marković werd federaal premier in maart 1989. Hij omringde zich met pro-Joegoslavische Kroatische
technocraten en lanceerde een ingrijpend programma om "het socialisme te moderniseren",
waarbij de nadruk lag op de economie. Marković bond de Joegoslavische dinar aan de Duitse mark,
maakte de dinar convertibel, hief restricties op de invoer van goederen en valuta op, schafte het systeem
van arbeiderszelfbestuur grotendeels af en voerde bepaalde vrije-marktmechanismen in. Hij hervormde
ook het bankwezen en
174