Detrez De sloop van Joegoslavië - Linkeroever uitgevers

gemeenschap bestond, die aanspraak maakte op een eigen territorium of (deel)staat in de vorm van
een autonoom gebied of een republiek. (Bosnië en de Vojvodina ontbreken in het rijtje: Bosnie
omdat het de staat was van drie naties; de Vojvodina omdat het volk dat het bestaan van het
autonome gebied de Vojvodina legitimeerde nog geen 20 % van de bevolking uitmaakte.)
Naarmate met de voortschrijding van het federaliseringsproces de deelstaten politiek prominenter
werden dan de federale staat, kregen de loyaliteitsgevoelens van de burger ten aanzien van zijn
(etnische) deelstaat de overhand op die tegenover de (civiele) federale staat. Deze ontwikkeling
leidde binnen de diverse deelstaten al gauw tot een democratisch deficit. In de jaren tachtig
verslechterde bv. de situatie van de Serven in Kroatië en van de Albanezen in Macedonië als gevolg
van het feit dat ze in toenemende mate beschouwd werden als "niet thuishorend" in de Kroatische,
resp. Macedonische "etnische" deelstaat.
Wat de relaties tussen de diverse deelstaten betreft had de inkleuring ervan als natiestaten voor
gevolg dat economische, sociale, demografische en andere problemen vanzelf het karakter kregen
van etnische of nationale tegenstellingen. Dit werd nog in de hand gewerkt door de manier van
besluitvorming in de federale regering, waarbij de deelstaten zich voortdurend tegen elkaar moest
afzetten of elkaars steun zoeken, compromissen moesten opdringen of aanvaarden. Bij elk
belangenconflict stonden naties tegenover elkaar en elk compromis kon bestempeld worden als
“volksverraad” of de "uitverkoop van nationale belangen". Er kon als gevolg van de unanieme
besluitvorming ook geen enkel succes behaald worden zonder dat op een of andere manier was
“toegegeven aan chantage”. Dat de politieke besluitvorming op zo'n wijze kon voorgesteld worden
en van in de jaren '80 door nationalistische politici ook systematisch zo voorgesteld werd , werkte de
etnisch-nationale mobilisering van de burgers in de hand.
Kon het dan anders? Zeker. In federale staten hoeven de grenzen van de deelstaten niet per se
samen te vallen met etnische grenzen of taalgrenzen. Dat is niet het geval in de Verenigde Staten
(waar geen blanke en zwarte, of Engels- en Spaanstalige staten bestaan) en evenmin in Zwitserland,
waar de grenzen tussen de kantons niet samenvallen met de taalgrenzen. Men zou zich een
Joegoslavische federatie kunnen voorstellen, gebaseerd op de administratieve of geografische
162