Detrez De sloop van Joegoslavië - Linkeroever uitgevers

worden als een complexe politieke constructie, waarbinnen gepoogd werd constitutionele,
territoriale, demografische, politieke, economische, sociale, culturele en andere voor- en nadelen
van het systeem, die de diverse volken van Joegoslavië ervoeren, in evenwicht te houden of te brengen.
Belangrijk in deze typering is het woord "proberen". Deze voor- en nadelen waren niet in evenwicht,
er werd naar een evenwicht gestreefd. De federale constructie onderging immers constant invloeden
van binnenlandse (demografische ontwikkelingen, economische verschuivingen, enz.) en
buitenlandse ontwikkelingen (economische crises, de internationale politieke constellatie,
ideologische invloeden, e. d.) die voortdurend correcties noodzakelijk maakten. Het systeem had
ook zijn eigen inherente dynamiek. Door zijn complexe aard en door de bijzondere manier van besluitvorming
op het federale niveau hadden kleine ingrepen aan één aspect van de constructie soms
heel onverwachte consequenties voor andere aspecten ervan. Uit statistische gegevens blijkt
niettemin dat tot omstreeks de helft van de jaren tachtig vele "handelbare" onevenwichten bezig
waren te verdwijnen. Onevenwichten echter, extern aan het nationaliteitenbeleid (maar eventueel
wel inherent aan de socialistische staatsorganisatie) hadden de neiging groter te worden.
Men mag ook niet vergeten dat het Joegoslavische federale systeem niet op het eiland Utopia tot
stand kwam, maar in een land dat een zware ballast aan onverwerkt verleden met zich meesleepte.
Nagestreefde en bereikte evenwichten werden door de betrokkenen niet alleen beoordeeld op basis
van objectieve, min of meer meetbare gegevens, maar ook in het licht van allerlei gevoeligheden
(historische en religieuze vooroordelen, wantrouwen, het recente oorlogsverleden, e. d.). Sommige
problemen werden ook "opgelost" door aan fundamentele concepten in de organisatie van de staat
een polyinterpretabel karakter te geven, zodat iedereeen ze op zijn of haar manier kon begrijpen en
er vrede mee nemen. Nog minder dan dat ze uitgingen van vastomlijnde principes, streefden de
opeenvolgende staatshervormingen een welbepaald doel na: ze waren het resultaat van improvisatie
als staatsmanschap, van tientallen communautaire conflicten, decennialang touwtrekken en platte
compromissen, waarbij iedereen altijd kon denken dat de ander het er beter afgebracht had.
124