Detrez De sloop van Joegoslavië - Linkeroever uitgevers

voor de etnisch-nationale benadering van het conflict die de etnisch-nationale leiders aanbrachten. De
vertegenwoordigers van de civiele partijen werden nooit bij het overleg betrokken. "De Europese
Gemeenschap gaf al haar diplomatieke steun aan het project van een etnische verdeling van Bosnië-
Hercegovina," merkt Pajić (1995: 156) bitter op. "En die idee is nog altijd de belangrijkste politieke
"visie" die Europa de regio te bieden heeft!" De waarheid was nog teleurstellender: de ICFY was
bereid "welk akkoord ook" dat de partijen bereikten te steunen en te helpen uitvoeren. (Woodward
1995: 303)
Het plan Cutilheiro
Portugese EU-bemiddelaar José Cutilheiro stelde in februari 1992, aan de vooravond van de
onafhankelijkheid en dus nog voor het uitbreken van de (burger)oorlog en de oprichting van de ICFY,
als leider van de toenmalige EU-trojka een plan voor dat Bosnië zou opdelen in "etnische kantons", min
of meer naar het voorbeeld van Zwitserland (al zijn de kantons daar niet etnisch). Elk kanton zou
toegewezen worden aan die nationale gemeenschap die de (relatieve of absolute) meerderheid had. Het
plan bouwde voort op kantoniseringsvoorstellen die al in de loop van 1991 door de SDS en de HDZ in
Bosnië gedaan waren. Een bezwaar tegen het Plan Cutilheiro was dat er enorme volksverhuizingen
noodzakelijk waren ten einde de vereiste meerderheden te realiseren binnen min of meer evenwichtige
en gelijkwaardige kantons. (Bij de lanceren van de volgende plannen hadden de etnische zuiveringen
die volksverhuizingen al bewerkstelligd.) Daarnaast werden - symptomatisch! - de rechten van de
Bosnische burgers nagenoeg uitsluitend gedefinieerd vanuit hun etnische affiliatie; er bestonden geen
rechten voor individuen en groepen los van deze administratief-territoriale situatie. Ten slotte maakte
deze indeling Bosnië bijzonder kwestbaar voor de separatistische en irredentische ambities die bij
Kroaten en vooral bij Serven bestonden. (Woodward 1995: 281). Precies om die reden bleef het plan,
dat op 18 maart door de leiders van de drie grote partijen in Bosnië - HDZ, SDA, SDS -ondertekend
was, een dode letter: Bosnjakken en Kroaten waren de eersten die het Plan Cultilheiro verwierpen,
omdat ze niet uit "de kaart" geraakten, d. w. z. het niet eens waren met de voorgestelde interne grenzen
tussen de kantons.
299