Detrez De sloop van Joegoslavië - Linkeroever uitgevers

de Slovenen, de Bosnjakken en de Serven in de Vojvodina en de Krajina. Het Kroatië waar Radić
(toen) van droomde was blijkbaar geen etnisch-homogene Kroatische staat, maar een civiele staat van
de Habsburgse Zuidslaven. Dit kwam doordat Radić' Kroatische nationalisme (toen nog) voornamelijk
ten dienste stond van zijn agrarische ideologie: een staat waarin niet de burgerij of het proletariaat, maar
de boeren het voor het zeggen zouden hebben - dus een civiel en geen etnisch-nationalistisch project. In
zijn "laatste waarschuwing" lezen we vooral spijt om de gemiste kans binnen een onafhankelijk of een
autonoom Kroatië een samenleving "zonder militarisme, kapitalisme, bureaucratie en clericalisme" (hij
vergat hier als republikein nog: monarchisme) tot stand te brengen (Macan 1992: 444-8) - dingen
waarvan hij met reden vreesde dat ze in de Joegoslavische eenheidsstaat overvloedig aanwezig zouden
zijn.
ZAGREB EN BELGRADO
Het fundamentele probleem van het Koninkrijk van Serven, Kroaten en Slovenen - en daarin verschilt
de Joegoslavische eenmaking wèl van de Duitse en de Italiaanse - was dat er niet één Pruisen of
Piemonte was, maar twee, Belgrado en Zagreb, die elk op hun manier een leidende rol in het
eenmakingsproces voor zich weggelegd zagen. Frano Supilo stelde in 1916 profetisch:
"Kroaten, Serven en Slovenen zijn één genetisch volk met drie namen, met verschillende historische,
staatrechtelijke en culturele tradities, maar met één taal en van hetzelfde ras.
Binnen dit volk valt in de Habsburgse monarchie de leidende politieke rol als primus inter pares ten
deel aan Kroatië. Buiten de Habsburgse Monarchie valt diezelfde rol in dezelfde hoedanigheid ten deel
aan Servië. In ieder geval is volledige gelijkberechtiging van de stammen van verschillende benaming
noodzakelijk, zoals ook de volledige vrijheid en de gelijkberechtiging van de eredienst.
Kroatië in de engere zin van het woord, met als hoofdstad Zagreb, is voor alle Kroaten, waar ze ook
leven, het hoofd en het hart van het Kroatendom, zoals Servië in engere zin, met Belgrado voorop, het
hoofd en het hart van het Servendom is. Voor de Kroaten is Kroatië met Zagreb een integraal deel van
hun nationale en staatrechterlijke wezen, van hun individualiteit, en de andere Kroatische landen zijn de
lidmaten van dat wezen. (...)
75