Detrez De sloop van Joegoslavië - Linkeroever uitgevers

Servische nationalisten scherpzinnig een "omgekeerd Joegoslavisme", dat aan de basis lag van een
"negatief Joegoslavië". Ook de vergelijking van de Joegoslavische natie met een Siamese tweeling is
instructief: één lichaam met twee hoofden of twee identiteiten, die beide exclusieve aanspraken op dat
zelfde lichaam (de CZS-sprekers) maken.
Veelbetekenend is dat de idee dat ook verschillende volken zouden kunnen samenleven binnen de
grenzen van hetzelfde territorium nagenoeg afwezig was. Of de natie nu Kroatisch, Joegoslavisch of
Servisch was, steeds vulde ze de hele staat (of binnen Habsburgs verband: de hele deelstaat), en men
kon zich de eigen (deel)staat kon ook niet anders voorstellen dan als gevuld door slechts één enkele
natie. Alleen de Slovenen, die te zwak waren om een onafhankelijke staat te eisen, maar toch ook
(vooral door de taal) te zeer verschillend van Kroaten en Serven om in een groter geheel op te gaan,
waren voorstander van een federale organisatie van de Zuidslavische Habsburgse deelstaat of van de
Joegoslavische staat.
2 DE BOSNISCHE KWESTIE
Bosnië was altijd een heel bijzondere plek op het Balkanschiereiland geweest. Het lag op de grens
tussen de katholieke en de orthodoxe wereld. Nergens anders op de Balkan bestond er bovendien zo'n
compacte Slavisch-islamitische bevolking met zulke stevige sociale en culturele basis, zo perfect
geïntegreerd in de Osmaanse staat en tegelijk zo autonoom als in Bosnië. Het samenleven van katholieken,
moslims en orthodoxen leverde in de Osmaanse tijd geen problemen op. De islam was de religie
van de heersende klasse (van Slavische of Turkse oorsprong) en genoot daardoor een bevoorrechte
positie, maar de conflicten die in de Bosnische samenleving uitbraken hadden meer te maken met
feodale uitbuiting dan met religieuze of etnische discriminatie. In de grote opstand in Bosnië-Hercegovina
in 1875 streden islamitische boeren aan de zijde van hun christelijke lotgenoten mee tegen de
(islamitische) grootgrondbezitters. (Castellan 1991: 317)
In 1878 kwamen in uitvoering van het Verdrag van Berlijn Bosnië-Hercegovina en de Sandžak onder
Oostenrijks-Hongaars bestuur (al bleven ze formeel deel uitmaken van het Osmaanse rijk; in de
Sandžak
65