Detrez De sloop van Joegoslavië - Linkeroever uitgevers

het CSZ van elkaar onderscheidde was de godsdienst.
De Zuidslaven die zich in de loop van de 6de eeuw op het grondgebied van het latere Joegoslavië
vestigden, werden in de loop van de volgende eeuwen geleidelijk gekerstend. Deze kerstening gebeurde
vanuit Rome en Byzantium, wat aanvankelijk niet veel belang had. Naarmate de Latijnse en de
Oosterse kerk uit elkaar groeiden - een proces dat in de 9de eeuw tot een eerste ernstige crisis en in de
1054 tot een definitieve breuk leidde - gingen de onstabiele staten, waarin de etnisch nog ongedifferentieerde
sprekers van het CSZ leefden, zich hoe langer hoe meer identificeren met het katholicisme of
de orthodoxie. Om geografische redenen was de invloed van het katholicisme het grootst in het noordwesten
en aan de Dalmatische kust, in wat later Kroatië zou worden, terwijl de orthodoxe kerk stevige
wortels had in het zuiden, in het latere Servië.
De overgangszone tussen de katholieke en orthodoxe wereld lag in Bosnië. Daar stichtten in de 12de
eeuw de Bosnische vorsten iets als een Bosnische staatskerk om op die manier hun rijk te beveiligen
tegen het katholieke Kroatië en Hongarije en het orthodoxe Servië. De Patarenen, zoals de aanhangers
van de Bosnische kerk heetten, beriepen zich op de christelijke manichaeïstische leer van de Bogomilen.
Deze uit het Byzantijnse rijk overgewaaide ketterij was door toedoen van de Bulgaarse pope
Bogomil op de Balkan verspreid geworden; de leer van de Zuidfranse Catharen is ermee verwant. Over
de doctrine en de structuur van de Bosnische kerk is weinig met zekerheid bekend en nog steeds zijn
vele aspecten van de geschiedenis ervan zeer omstreden. (Balić 1992: 90-95; Malcolm 1994: 27-50)
Tussen het einde van de 14de en het begin van de 15de eeuw werd het westelijke deel van het Balkanschiereiland
veroverd door de Osmanen. In Bosnië ging al vroeg een aanzienlijk deel van de
bevolking - en zeker niet alleen het Patareense - tot de islam over; de vele islamitische immigranten
(Turken, maar ook Albanezen, Bulgaren, enz.) die zich vooral in de stedelijke centra in Bosnië
vestigden, werden geassimileerd en geïslamiseerd. Het ging om een spontaan proces, dat resulteerde in
een islamitisch overwicht binnen de bevolking van Bosnië vanaf het begin van de 17de eeuw. (Malcolm
1994: 51-58; Željazkova 1990: 120-140)
41