Detrez De sloop van Joegoslavië - Linkeroever uitgevers

Het herstel van de middeleeuwse staten
Opgenomen worden in een groot multinationaal imperium is iets wat de meeste Europese volken
overkomen is. Op de Balkan wordt de inlijving van de middeleeuwse feodale staten in het Osmaanse
imperium evenwel voorgesteld als de onderbreking van een "natuurlijke", "Europese" historische
ontwikkeling, want zonder de Osmaanse invasie zouden de Balkanvolken tot de leidende naties van
Europa behoren, zoveel is zeker. Deze visie heeft haar functie binnen een nationalistische
"bevrijdings"-ideologie", die zich afzet tegen een "niet-Europese", want islamitische en Turkse
"onderdrukker". De idee om de middeleeuwse "eigen" ongerepte staat - uiteraard in zijn maximale territoriale
omvang - te herstellen nam een prominente plaats in het nationalisme van vele Balkanvolken in:
daarmee werd immers opnieuw aangesloten bij het punt, waarop de "natuurlijke" ontwikkeling onderbroken
werd. Dit herstel had dus niet alleen territoriale, maar ook culturele en demografische
implicaties; het betekende dat alle restanten van het Osmaanse bewind moesten uitgewist worden. Dat
kon door de Turken eruit te zetten en de moslims te bekeren (of hen de Turken na te sturen), maar ook
door bv. onder het mom van stadsvernieuwing Osmaanse bouwwerken te slopen, Turkse woorden uit
het vocabularium van de nationale taal te schrappen, en zichzelf geweld aan te doen om leuke maar "oriëntaalse"
gewoonten af te leren. Ook door de nadruk te leggen op het christendom als staatsgodsdienst
werd de aansluiting bij het Europese verleden en bij Europa nagestreefd, want het christendom was een
Europese godsdienst bij uitstek. De radikale afwijzing van al wat Turks en islamitisch was werd zo een
integraal onderdeel van de "nationale identiteit" van de Balkanvolken. Deze afwijzing kan niet herroepen
worden zonder dat de nationale identiteit zelf op losse schroeven komt te staan: men kan slechts
een goede Bulgaar, Griek of Serf zijn, en men wordt pas een echte Europeër, wanneer men doorlopend
lucht geeft aan zijn afkeer van de islam in het algemeen en van Turken en alles wat daar cultureel bij
hoort in het bijzonder.
In Griekenland en Servië lag de idee van het herstel van de middeleeuwse staat aan de basis van een
groot, bijna imperiaal project. In Griekenland heeft de megali idhea, de grote idee - van het herstel van
een Grieks (Byzantijns) rijk met als hoofdstad Constantinopel - de geesten lang in haar ban gehouden.
Ook de Servische nationalistische ideoloog Ilija Garašanin (1812-1874) ging ervan uit dat
30