Detrez De sloop van Joegoslavië - Linkeroever uitgevers

nationalistische oppositiepartijen bij de eerste vrije verkiezingen in 1990 ook veel proteststemmen.
"Het falen van het selfmanagement (d.w.z. het Joegoslavische socialisme, R. D.) om zichzelf te
legitimeren," stelt Allcock (1992:286), "creëerde in het politieke leven van het land een vacuüm, dat
gevuld werd door nationalisme." In zekere zin was nationalisme de enige min of meer getolereerde
en geïnstitutionaliseerde vorm van pluralisme en oppositie.
In grote lijnen betrof het hier een ontwikkeling die zich enkele jaren later in het zog van
Gorbatsjovs pleidooi voor glasnost in heel communistisch Oost-Europa zou voordoen. In
Joegoslavië echter was de CBJ zowat de laatste instelling die de uit elkaar drijvende deelstaten bij
elkaar hield. De CBJ voerde net als het JNA de leuze "broederschap en eenheid" nog steeds hoog in
het vaandel; de instelling organiseerde ook het overleg tussen de diverse deelstaten, bepaalde een
gemeenschappelijk beleid en hield de nationalistische passies binnen "aanvaardbare" perken.
Wanneer deze instelling aan morele autoriteit inboette en haar gezag keer op keer op de helling
gezet werd, betekende dit een reëel gevaar voor de coherentie van
de federatie.
DE KOUDE OORLOG
Joegoslavië speelde een bijzondere rol in de Koude Oorlog. Het was in grote mate een
communistisch land gebleven, met een marxistische staatsideologie, een éénpartijstelsel en een -
ondanks het arbeiderszelfbestuur - nog steeds in grote mate centraal (of beter: vanuit acht kleine
centra) geleide economie. Het had zich ontpopt als de leider van de organisatie van de nietgebonden
landen, die formeel niet tot het Sovjetblok behoorden, maar vaak goede tot uitstekende
relaties (Cuba!) met Moskou onderhielden. Anderzijds had het ook voortreffelijke relaties met het
kapitalistische West-Europa en de Verenigde Staten. Deze unieke positie verleende Joegoslavië een
groot prestige en bood het aanzienlijke voordelen, o.m. een financiële voorkeurbehandeling door het
Westen. Beide blokken beschouwden het als een kwestie van veiligheid en prestige dat Joegoslavië
niet te veel naar het andere kamp overhelde, laat staan overliep. De toetreding van Joegoslavië tot
één van de twee grote militaire allianties, NATO of Warschaupact, of één van de twee grote
economische organisaties, de Europese Gemeenschap
160