Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

OORZAAK EN DOEL VAN HET SPEL 53
komcn als leermiddel in de allereerste plaats de
spelen in aanmerking. Daarbij dringt zich dan de
vraag op, of wellicht de jeugd ter wille van de
spelen bestaat? De dieren zouden dan niet, zooals
men veelal meent, spelen omdat zij jong en dartel
zijn, maar men zou moeten zeggen: de dieren bezitten
een jeugd, opdat zij spelen kunnen. Zoo heet
het ook bij Claparede: ,,de jeugd dient om te spelen
en om na te bootsen." Daardoor alleen toch
wordt het hun mogelijk gemaakt de — op zich
zelf onvoldoende — erfelijke vermogens door individueele
ervaring tijdig zoodanig te volmaken, dat
de dieren tegen de eischen van het leven opgewassen
zijn. Natuurlijk kunnen en zullen ook andere,
ook physiologische redenen voor het aanwezig zijn
van een jeugdperiode voorkomen, maar voorzoover
deze tijd ten doel heeft het dier voor zijn toekomstige
levenstaak te bekwamen, moet in de eerste
plaats aan de spelen gedacht worden. Deze opvatting
der beteekenis van het spel komt, hoewel minder
duidelijk, ook reeds bij eenige voorloopers van
Groos, zooals den bekenden Frobel en den Engelschen
geneeskundige Stratchan, voor.
Kirkpatrick wil de theorien van Spencer en
Groos combineeren, door er op te wijzen, dat inderdaad
het spel, zooals de laaste zegt, dient om
elke aangeboren aandrift, die in het latere leven
noodig zal zijn, in de jeugd te ontwikkelen, maar
dat daartoe steeds een zekere dosis kracht beschikbaar
moet zijn. Deze is in zoo verre overschot, als
zij tot iets anders dan een noodzakelijk doel gebruikt
kan worden. Dit geldt, zooals reeds gezegd
werd, alleen van de hooger ontwikkelde dieren en
tevens van het kind. Tegenover de instinktdieren,
zooals de mieren en bijen, die van hun geboorte af