Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...
Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...
Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
22 HOOFDSTUK I<br />
een woord is, dat uit <strong>de</strong> wetenschap moest wor<strong>de</strong>n<br />
verbannen. Noch tans valt <strong>het</strong> bestaan van erfelijke<br />
instincten niet te loochenen, zooals reeds door<br />
Swammerdam, Reimarus, Autenrieth, Lotze, Romanes,<br />
Lamarck, Darwin, August Weissmann,<br />
Herbert Spencer en na hen nog door vele an<strong>de</strong>re<br />
on<strong>de</strong>rzoekers werd aangetoond. Maar niet alleen<br />
Th. Ribot zei<strong>de</strong> in 1894: ,,wanneer men van instinct<br />
spreekt, is <strong>de</strong> eerste moeilijkheid elkan<strong>de</strong>r te<br />
begrijpen", ook in 1916 heet <strong>het</strong> nog bij H. Bergson:<br />
,,noch <strong>het</strong> intellect, noch <strong>het</strong> instinct leenen<br />
zich <strong>voor</strong> scherp omlijn<strong>de</strong> <strong>de</strong>finities; <strong>het</strong> zijn neigingen<br />
en geen voltooi<strong>de</strong> dingen". E. von Hartmann<br />
leidt <strong>het</strong> instinct van zijn metaphysisch beginsel<br />
van <strong>het</strong> ,,onbewuste" af en omschrijft <strong>het</strong><br />
als ,,een doelmatig han<strong>de</strong>len zon<strong>de</strong>r bewustheid van<br />
<strong>het</strong> doel." Prof. F. J. J. Buytendijk ziet in <strong>het</strong> instinct<br />
,,<strong>de</strong> psychische grondslag <strong>voor</strong> een han<strong>de</strong>lingscomplex,<br />
dat <strong>het</strong> dier van nature (aangeboren)<br />
verricht, on<strong>de</strong>r bepaal<strong>de</strong> <strong>voor</strong>waar<strong>de</strong>n van tijd en<br />
plaats, van prikkels van buiten en van invloe<strong>de</strong>n<br />
binnen uit <strong>het</strong> lichaam komen<strong>de</strong>," en el<strong>de</strong>rs omschrijft<br />
hij <strong>het</strong> als ,,<strong>het</strong> immaterieele leven in <strong>het</strong><br />
leven<strong>de</strong>, waardoor <strong>het</strong> individueele werd en wordt,<br />
vegetatief, zoo wel als sensitief." Het levensinstinct<br />
is volgens hem een eenheid en toch een veelheid,<br />
daar <strong>de</strong> talrijke en zeer verschillen<strong>de</strong> instincten van<br />
een individu niet los naast elkan<strong>de</strong>r liggen, maar<br />
samengebon<strong>de</strong>n zijn in een individueel instinct.<br />
Vooral H. Bergson heeft zich uitvoerig met <strong>het</strong> begrip<br />
,,instinct" bezig gehou<strong>de</strong>n en op <strong>het</strong> verschil<br />
met <strong>het</strong> begrip ,,intellect" gewezen. Bei<strong>de</strong> begrippen,<br />
zooals hij terecht opmerkt, ,,zijn geen dingen<br />
van <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> or<strong>de</strong>, noch zijn ze elkan<strong>de</strong>r opgevolgd,<br />
noch kan men er een bepaal<strong>de</strong> rangor<strong>de</strong> aan toe-
Change language