Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

182 HOOFDSTUK X
soortgelijke wijze genieten volwassenen bij primitieve
volken als zij hooren vertellen van hun
demonen en toovenaars, en bij beschaafde volken
doen hun dichterlijke voortbrengselen griezelen,
zooals de lectuur der romans van Meyerink, ,,Das
griine Gesicht", ,,Der weisse Dominikaner",
,,Wachsfigurenkabinet" enz. De groote voorliefde
bij de volksklasse voor misdadigers- en detectiefromans
berust op dezelfde gronden.
Tenslotte moet nog op een verschijnsel gewezen
worden, waarbij de vrees of daarmee verwante
zielsaandoeningen een rol spelen, n.l. het genot van
het verhevene. Zooals Kant heeft aangetoond, staat
het vast, dat hierbij een omslag der gevoelens plaats
heeft: eerst komt de depressie, dan volgt de opheffing.
Eerst drukt het geweldige ons neer en wij gevoelen
een oogenblik onze onmacht, onze nietigheid
— daarna volgt der reactie; wij maken ons los
van de beklemming en beginnen het geweldige met
voile lust te beschouwen. Naast den drang om
over onze omgeving te heersehen, gevoelen wij de
behoefte van onderwerping aan hoogere machten.
Zoo genieten wij bij het verhevene spelend van
onze zelfverkleining, om daarna aan het grootsche,
dat ons aanvankelijk neerdrukte, met vreugde
deel te nemen.
3. Het experimenteeren met den wil.
Bijna alle soorten van spelen geven aanleiding
tot oefening van de wilskracht, maar thans moet
nog kort worden stil gestaan bij het spelend experimenteeren
met den wil. Daarbij is het voorname-
- 1 ) Uitvocrigcr bij Groos, Spiele der Menschen, 1. c. biz. 211 vv.
en in zijn Einleitung in die Aesthetik.