Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

DE VOORNAAMSTE SPELEN DER DIEREN IOI
die later, bij het dansen, nog ter sprake zullen
komen. Bij de hoogere dieren is het echter anders,
want bij deze worden de paringsverschijnselen van
zeer gecompliceerde psychische processen vergezeld.
Uit zeer talrijke waarnemingen, die onafhankelijk
van elkander gedaan werden, weet men, dat b.v.
vogels een rijk ontwikkeld zieleleven bezitten en
von Lucanus o.a. geeft een menigte voorbeelden,
waaruit blijkt, dat vreugde en droefenis, haat en
liefde, vrees en toorn in de vogelziel evenzeer ontwikkeld
zijn als bij zoogdieren en zelfs bij menschen.
Geeft men dit toe, dan zal men ook moeten
aannemen, dat bij het verliefde mannetje, dat kunstige
vliegbewegingen en dansen uitvoert en zich
daarbij telkens vergewist van het succes dezer bewegingen
bij het wijfje, dat als toeschouwer optreedt,
stellig het bewustzijn van zijn handelingen
aanwezig moet zijn. De vreugde van het ,,kunnen"
zal dus bij den vogel tijdens het minnespel aanwezig
zijn en daardoor zal derhalve datgene, wat in
de eerste plaats de reeele uitoefening van het instinct
tot het reeele doel vormt, psychologisch tot
zekere hoogte gelijktijdig het karakter van een
zuivere oefening aannemen, derhalve een zeker
spelkarakter bezitten. Verder valt moeilijk te ontkennen,
dat als wij aannemen, dat het wijfje van
zulke hofmakerij geniet, ook bij het mannetje het
bewustzijn van hetgeen hij doet, aanwezig kan zijn,
zoodat ook daardoor de ernstige uitoefening van
het instinct tevens psychologisch het karakter van
een oefening, dus min of meer van een spel verkrijgt.
Groos onderscheidt nu nog: liefdespelen bij
jonge dieren, verder hofmakerij der mannetjes en
wel door bewegingskunsten, door het . ten toon