Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

INSTINCT, DRESSUUR EN INTELLECT 37
langs de haag, hij bereikt zijn doel niet door toeval
of door op goed geluk af iets te probeeren, maar
hij handelt met overleg en inzicht en doet daardoor
allerlei uitvindingen. Op dit uitvinden in de echte
beteekenis van het woord berust volgens Biihler
de biologische waarde van het intellect.
De dieren bezitten in het algemeen geen intellect,
maar moeten het met instincten en door ervaring verworven
gewoonten stellen. Daardoor zijn zij echter
toch in staat dezelfde handeling nu eens ten deele
instinctief, dan weer gedeeltelijk willekeurig te verrichten,
en dit feit is in vele opzichten van belang,
niet het minst bij de spelen. Hoe hooger toch de
dieren staan, des te meer treden individueel verworven
vermogens naast de ins tine tieve op, en omgekeerd
kan men nu ook zeggen, dat hoe lager de
dieren staan, des te meer overwegen de instincten.
Groos acht deze verhouding zeer doelmatig en
meent, dat haar ontstaan toe te schrijven is zoowel
aan positieve als aan negatieve selectie. Zooals
E. von Hartmann opmerkt, ontbreekt het instinct
in die gevallen, waarbij de natuur ,,de middelen
verschaft heeft om de daad met bewustzijn uit te
voeren of te leeren uitvoeren". Hoe hooger en ingewikkelder
de taak is, die de strijd om het bestaan
aan een bepaalde soort stelt, des te meer zal de
selectie de ontwikkeling der geestelijke vermogens
begunstigen, en terwijl de positieve selectie den groei
van het intellect bevordert, heeft ten opzichte van
de instincten tot zekere hoogte negatieve selectie of
panmixie plaats. Dit laatste geldt natuurlijk slechts
voor zulke instincten, waarbij een gedeeltelijke vervanging
door doelbewust handelen werkelijk voordeelig
is. Door zulk een verzwakking der instincten
is het te verklaren, dat sommige geleerden, zooals