Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

24
HGOFDSTUK I
vidu zich bevindt en dienen meestal tot behoud
van het individu en steeds tot behoud der soort.
Buytendijk, in aansluiting vooral bij verschillende
Amerikaansche onderzoekers, verwerpt Spencer's
opvatting dat instincten niets anders zouden
zijn dan ketenreflexen en wijst er op, dat een reflex
het antwoord is op een prikkel, terwijl aan het optreden
van instincthandelingen vaak vormwaarneming
vooraf gaat, die alleen psychisch te verstaan
is en waarvoor het begrip ,,sensorische Gegenwelt"
werd ingevoerd.Ook Bastian Schmid bestrijdt
de theorie, volgens welke instincten ,, niets anders
dan reflexen zouden zijn". Volgens Buytendijk, in
overeenstemming met Bohn, Schneider e. a., zijn
dan ook de instincthandelingen in hun samengesteldheid
geen ,,vaste antwoorden", zooals bij een
reflex, maar ,,varieerende'\ Wie wel eens, zegt hij,
een spin bij den webbouw of een vogel bij den
nestbouw bezig heeft gezien, weet dat deze dieren
niet automatisch een reeks van handelingen verrichten,
maar een reeks van handelingen, welker
eenheid blijkbaar in het werkplan is gelegen, dat
vooraf vaststaat en waarop onderdeelen van de handelingen
betrekking hebben. Er zijn dus handelingsschema's
bij het dier aanwezig, die al naar de wisseling
der omstandigheden, welke het dier waarneemt
en tot een complex-situatievoorstelling
verbindt, op varieerende manier tot uiting komen.
Het geheel van deze schema's noemt K. C. Schneider
de ,,motorische Gegenwelt", die dus, evenals de
,,sensoijische", in het dier als aangeboren psychische
toestand gegeven is. De nieuwere biologie neemt
een verband aan tusschen het lichaam en de instincten.
Dit valt o.a. af te leiden uit de bekende proeven
van Steinach, die mannetjes lichamelijk en geeste-