Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

OORZAAK EN DOEL VAN HET SPEL 47
althans schijnbaar, een andere, die eveneens al oud
is en vooral in Duitschland bij psychologen en paedagogen,
zooals Lazarus, Schaller, Steinthal e.a.,
bijval vond, n.l. de theorie dat het spel dient tot
ontspanning, tot herstel van verbruikte lichamelijke
of geestelijke energie. Ook deze theorie heeft
reden van bestaan, want ontspanning kan verkregen
worden door rust, slaap, het nuttigen van
voedsel, maar ook nog op andere wijze, n.l. in gevallen,
dat men wel behoefte heeft aan ontspanning,
maar niet aan volkomen rust, zoodat men
de voorradige energie tijdelijk aanwendt tot andere
doeleinden dan waartoe zij gewoonlijk dient. De
tegenstelling tusschen beide theorien is slechts
schijnbaar, in vele gevallen vullen zij elkander aan.
Als, om slechts een voorbeeld te noemen, de kamergeleerde
's avonds gaat kegelen, zal hij de overdag
ingespannen geestelijke krachten ontspannen en gelegenheid
geven zich te herstellen, gelijktijdig echter
de gedurende de aan de schrijftafel doorgebrachte
uren uitgeruste en opgehoopte drang tot
beweging tot ontlading brengen, zoodat het een en
dezelfde werkzaamheid is, die van den eenen kant
als een ontlading, een verspilling van overvloedige
kracht, van den anderen kant als rust en daardoor
als aanvulling van verloren kracht optreedt. Hetzelfde
geldt van alle gevallen, waarin het spel als
een ontspanning kan opgevat worden. Maar vooreerst
gelden die gevallen meestal slechts voor den
volwassen mensch en stellig niet voor het jonge
kind of dier en in de tweede plaats is hier de ontspanning
doel en niet oorzaak van het spel. Dat
een jonge hond met zijn soortgenooten heen en
weer rent tot hij niet meer kan, zal toch wel niemand
opvatten als een behoefte van het dier aan