Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

DE OORZAAK VAN DE SPELEN DER MENSCHEN I 3 I
zoo goed als geheel verdrongen. Zulks is ook beslist
noodzakelijk, want bij de hooger staande
schepselen, vooral bij den beschaafden mensch,
zijn de op te lossen vraagstukken zoo ingewikkeld
en aan zoo vele veranderingen onderhevig, dat als
de mensch daarbij slechts te beschikken had over
de langs den weg der erfelijkheid verworven vermogens,
het individu daarbij te gronde zou gaan.
Daarom moeten de geerfde instincten door middel
van individueele aanpassing omgewerkt en
uitgebreid worden. Dit kan of grootendeels onbewust
geschieden, b.v. bij het kind, dat zonder zelf
zulks te bespeuren, allerlei gewoonten van zijn
omgeving overneemt, of het heeft bewust plaats.
Steeds echter bestaat er een innig verband tusschen
de verworven vermogens en de overgeerfde neigingen,
want zooals Karl Groos zegt: ,,er bestaan geen
verworven reacties, die niet direct of indirect op
overgeerfde zijn terug te brengen." Groos wil nu
bij den mensch, in plaats van het woord ,,instinct",
te gebruiken, liever van natuurlijke of overgeerfde
„aandrift" (,,Trieb") spreken, al acht hij dit begrip
ook nog niet geheel voldoende. Door vele
psychologen wordt n.l. met ,,aandrift" een streven
naar lichamelijke beweging aangeduid en zulks is
het spel lang niet altijd. Verder zal bij de vraag
naar de oorzaak, welke deze aandriften in werking
doet treden, weer — evenals bij de bespreking der
instincten van de dieren is geschied — zoowel op
het physiologisch als op het biologisch standpunt
gelet dienen te worden.
Physiologisch beschouwd, kunnen bij den
mensch als de twee voornaamste oorzaken van het
spel genoemd worden: het overschot aan levenskracht,
dat geen anderen uitweg tot ontlading