Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

4°
HOOFDSTUK II
zich crgens schuilplaatsen in te richten of voorbereidselen
voor de verpleging van hun jongen te
maken. Let men echter op de dieren van een hoogere
orde, dan blijkt steeds meer en meer, dat tijd
en kracht niet uitsluitend door de zorg voor voldoening
der onmiddellijke behoeften in beslag genomen
worden. Daar zij krachtens hun grootere
vermogens zich beter voedsel kunnen verschaffen,
verkrijgen zij een overschot aan leveriskracht. Zijn
hun behoeften bevredigd, dan gevoelen zij geen verlangen
meer hun overschuimende krachten op de
bemachtiging van nieuwe buit of de bevrediging
van een of andere behoefte te richten. En daar met
hun grooter prestatievermogen gewoonlijk een
grootere verscheidenheid van vermogens gepaard
gaat, voert dit laatste tot hetzelfde resultaat. Waar
talrijke, voor de bevrediging van de meest verschillende
behoeften bestemde krachten aanwezig zijn,
kunnen deze alle onmogelijk gelijktijdig in functie
zijn; al naar de omstandigheden treedt nu eens de
eene, dan weer de andere in werking, terwijl sommige
van tijd tot tijd gedurende een lange periode
geen arbeid behoeven te verrichten. Zoo komt het,
dat men bij de hooger ontwikkelde organismen
dikwijls een levenskracht ontmoet, die ver boven
de onmiddellijke behoeften uitgaat, alsmede dat nu
eens deze, dan weer gene functie een langen tijd van
rust geniet, die het mogelijk maakt, ze — krachtens
het op elk gebruik volgend herstel — in een toestand
van hooger prestatievermogen te brengen.
Spencer gaat verder dan Schiller doordat hij met
het denkbeeld van een overschot aan kracht dat der
nabootsing verbindt. Hij wijst n.l. op het feit, dat
elk der geestelijke vermogens aan de wet is onderworpen,
dat zijn orgaan, als het langer dan ge-