Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

DE HOOGERE PSYCHISCHE VERMOGENS I 8 I
b.v. met dobbelsteenen, zooals het in studentenkringen
vaak beoefende knobelen, niet om te winnen,
maar om te genieten van de spanning der verwachting
en het plotseling intreden der beslissing
als de steenen stil liggen. Eindelijk is de verrassing
een belangrijke factor bij het genot van het komische,
waarbij op een choc, wegens het onverwachte,
een tegenchoc volgt, wegens het betrekkelijk onbeduidende
of zelfs verkeerde van hetgeen ons den
choc bezorgde.
Ten slotte moet de vtees genoemd worden. die
hoewel de meest deprimeerende van alle aandoeningen,
een objekt van spelend experimenteeren
kan worden. Dit behoort ongetwijfeld tot de zeldzaamste
verschijnselen van het aan raadselen zoo
rijke zieleleven en een afdoende verklaring ervan
kan in geen geval gegeven worden zonder de leer
van het genot aan intensieve prikkels en van een
eigenaardige splitsing van ons bewustzijn. Natuurlijk
kan ook hierbij slechts sprake zijn van spel, als
de vrees slechts een ,,schijngevoel" is, waaraan men
zich vrijwillig over geeft, zoodat de lust aan de
gebeurtenis sterker is dan de er mede verbonden onlust.
Dit is b.v. duidelijk het geval bij het sprookje
en de sage. In ademlooze spanning luistert het
kind naar de verhalen van booze wolven, toovenaars
en heksen en geniet, veilig in de woonkamer
zittend, van de angstige beklemming, waarin het
gebracht wordt. Bij oudere kinderen treedt inplaats
van het sprookje de beschrijving van avonturen en
gevechten, zooals in de vroeger zoo veel gelezen
boeken van Aimard en Cooper. ,,Er valt niet aan
te twijfelen," zegt Biihler, „dat het kind ook daaruit
voordeel kan putten voor de ontwikkeling van
zijn gevoelsleven en de oefening van zijn wil." Op