Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

172 HOOFDSTUK X
Dat de geheugenspelen eveneens een plaats van
beteekenis innemen, blijkt reeds uit het genot, dat
nog niet schoolplichtige kinderen vinden in het van
buiten leeren der rijmpjes van prentenboeken,
lange sprookjes en gedichten. Maar al te vaak trekken
de trotsche ouders daaruit de valsche conclusie
omtrent de buitengewone begaafdheid van hun
jonge spruiten.
Bij hetgeen het spraakgebruik fantasie noemt,
kunnen nog twee geheel verschillende processen onderscheiden
worden, n.l. de spelende illusie en de
spelende vetandeting der hetinnetingsbeelden. Het
eerste omvat al de talrijke gevallen, waarin wij hetgeen
slechts in onze voorstelling leeft, als werkelijk
bestaande beschouwen, onverschillig of het
daarbij gaat om getrouwe herinneringsbeelden dan
wel om reeds verwerkt herinneringsmateriaal. Hier
heeft dus bewust zelfbedrog plaats, een spel, dat zoo
goed als uitsluitend slechts bij volwassenen voorkomt,
meestal bij reeds oudere menschen. Dit spelend
voor werkelijkheid houden van gewijzigd,
omgewerkt herinneringsmateriaal is van belang
voor de psychologie van den produceerenden kunstenaar
en heeft groote beteekenis bij het genieten
van poetische werken. In vele gevallen, zegt Groos,
geniet de kunstenaar ervan, dat hij, in plaats van
in de werkelijke, in een door hem zelf geschapen
schijnwereld woont, hij speelt met de illusie. Zoo
zegt Dickens van zijn ,,David Copperfield", ,,dat
niemand ooit bij het lezen meer aan dit verhaal
kan gelooven, dan ik bij het schrijven er van er
aan heb gel oof d."
Het kind gaat bij een of ander spel dikwijls zoo
geheel in de illusie op, dat het alle niet tot dit
spel behoorende bemoeiingen van anderen, hetzij