Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

26 HOOFDSTUK I
Zoo is ook het plat tegen den grond drukken der
jongen bij gevaar een aangeboren instinct, geen individueele
handeling. De weerlooze moeder, die
vervolgens op een afstand gaat grazen, verraadt
zoodoende de plaats der jongen niet en door bij
nadering van den vijand te vluchten leidt zij dezen
instinctmatig van de plaats der jongen vandaan,
om na volbrachte vlucht, als het gevaar geweken
is, weer bij haar jongen terug te keeren. Dat de
— zeker nog niet door ervaring wijs geworden —
zeer jonge dieren ook reeds on der het rennen haken
slaan, en wel zoo lang tot zij, in plaats van wind
mee, wind tegen krijgen en bijgevolg, onder den
wind van hun vijand komend, lucht van hem krijgen,
bewijst dat van een doelbewust handelen geen sprake
is, maar alleen van een handeling krachtens aangeboren
instinct, krachtens erfelijken aanleg of,
wat hetzelfde is, instinctmatig. Alleen bij de apen,
de hoogst staande orde in het dierenrijk, meent de
heer Portielje een doelbewust handelen niet geheel
te kunnen ontkennen. In veel hoogere mate dan
b.v. honden of katten zijn zij in staat het instinctmatige
hunner soortelijk erfelijke en min of meer
automatisch geuite gebaren en uitroepen te boven
te komen, in zooverre zij ons op zeer individueele
wijze het pogen te zien geven om min of meer
doelbewust indruk te maken, iets van elkaar gedaan
te krijgen of uit te lokken, kortom ,,iets aan elkaars
verstand te brengen." Wel kan daarbij nog niet van
een taal der apen gesproken worden, waar een
spraakcentrum en een centrum voor begripsvorming
in de hersenen ontbreken, maar toch is
het feit niet te onderschatten, dat apen het op
hunne wijze verder brengen dan welke dieren ook
in zake wederzijdsche doeltreffende en zeer waar-