Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

48 HOOFDSTUK II
ontspanning, evenmin als bij het jonge kind, wiens
geestelijk leven, zooals Schaller terecht opmerkt,
hoofdzakelijk uit spelen bestaat. Het speelt 's morgens
en 's avonds, zoolang zijn krachten het toelaten,
en verzamelt dan nieuwe krachten, vindt
dus ontspanning, in den sla^p en niet in het spel.
Anders wordt het zoodra het kind den leerplichtigen
leeftijd heeft bereikt. Van nu af aan is zijn
leven verdeeld tusschen werken en spelen en kan
voor zijn geheel verder leven de ontspanningstheorie
in vele gevallen toepassing vinden. Hierbij verdient
het opmerking, dat de mensch in het spel niet zoozeer
ontspanning zoekt van de moeiten, als wel van
den dwang van den dagelijkschen arbeid, of zooals
reeds Schiller zeide, dat de mensch slechts bij
het spel ,,geheel mensch" is, m.a.w. zijn voile vrijheid
geniet om te doen en te laten wat hij verkiest.
Hierin ligt, zooals vooral Karl Groos in zijn
,,Lebenswert des; Spiels" uitvoerig uiteenzet, de
diepere beteekenis dezer theorie.
Zoowel de theorie van Spencer, als die van Lazarus
c.s. zijn eenzijdig en onvolledig, omdat daarbij
alleen op de physiologische voorwaarden van het
spel wordt gelet en geen rekening wordt gehouden
met zijn groote biologische beteekenis. Alle kenners
van dieren zijn het tegenwoordig over deze
biologische waarde ervan eens, n.l. dat het spel,
althans in de jeugd, als een instinctmatige vooroefening
is te beschouwen, niet alleen van het spierstelsel,
maar evenzeer van de zintuigen en de geestelijke
functies. Zoo heet het bij Paul Souriau in zijn
artikel ,,Le plaisir du mouvement" (Revue scientifique,
Ser. Ill dl. XVII biz. 365): ,,Het jonge
dier heeft behoefte al de bewegingen te beproeven,
die het later zal moeten uitvoeren, alsook om zijn