Beeldvorming van VROUWEN & MANNEN IN DE ... - igvm - Belgium

Gewelddadige computergames, zoals Grand Theft Auto, worden door veel jongeren gespeeld,
maar dat maakt van hen nog geen moordmachines die na het spelen van een dergelijk spel
de straat op gaan en mensen neerschieten. Een causaal verband tussen dergelijke feiten en
het spelen van gewelddadige videogames kan meestal niet worden aangetoond. 75 Anorexia
nervosa, op haar beurt, is een ziekte, waarbij de gezinssituatie of de nabije omgeving en het
ontkennen van problemen een grote rol spelen. Als anorexia-nervosapatiënten de media met
de vinger wijzen, is voorzichtigheid geboden. Zolang de media de schuld kan worden gegeven,
moet de oorzaak van de ziekte niet elders worden gezocht…
effectmodellen
Naast het bovenvermelde stimulus-responsmodel, waarbij de media worden gezien als één
grote naald die een passief publiek injecteert, kreeg vanaf de jaren 1970 het cultivatiemodel
grote aanhang. 76 In dat model worden de media gezien als een socialiserende factor. Media
cultiveren attitudes en dat cultiveringseffect is het grootste bij zware kijkers of zware mediaconsumenten.
Veeleer dan te stellen dat de media zo machtig zijn dat ze nieuwe gedragingen
kunnen aanleren, menen cultiveringsonderzoekers dat de media slechts houdingen en waarden
kunnen versterken die al aanwezig zijn in de cultuur van de onderzochte groep.
Met betrekking tot de aannames van Esther Madriz en Lauren Rosewarne ligt het voor de hand
dat voor cultiveringsonderzoekers mediabeelden, zoals seksueel geladen advertenties, veeleer
onveiligheidsgevoelens kunnen voeden dan ze kunnen doen ontstaan. Met andere woorden,
als een vrouw weinig of geen angst heeft om ’s avonds over straat te lopen, om in de publieke
ruimte te worden aangerand of verkracht, zal ze ook weinig of geen toegenomen angst ondervinden
na het zien van seksueel geladen advertenties. Wie de ‘aanleg’ heeft om angstig te zijn,
loopt daarentegen meer kans om door dergelijke beelden nog angstiger te worden.
Ook voor de rolpatronen m/v kan binnen het cultivatiemodel een cultiverend verband worden
verondersteld: hoe meer het publiek wordt geconfronteerd met rolpatronen in de media en
de reclame, hoe meer het publiek wordt gesterkt in zijn veronderstellingen. Vrouwen telkens
opnieuw in media en reclame in bepaalde rollen voorstellen, zoals in de privésfeer van huishoudelijke
taken en kinderzorg, en mannen in die van de publieke sfeer van arbeid en vrijetijdsbesteding,
houdt het status-quo in stand. De redenering is: het blijft ‘normaal’, om niet te
zeggen ‘natuurlijk’, dat vooral vrouwen deeltijds werken, terwijl mannen voltijds werken, dat
vrouwen zelden echt carrière ‘willen’ maken of ‘meer’ of ‘veel’ geld willen verdienen, dat vrouwen,
in tegenstelling tot mannen, weinig belangstelling hebben voor techniek. Met andere
woorden, de aanname is dat media en reclame ervoor zorgen dat alles bij het oude blijft, dat
de traditionele taakverdeling binnen het gezin in stand wordt gehouden en dat bijgevolg de
ondervertegenwoordiging van vrouwen in bepaalde beroepen en maatschappelijke functies
blijft voortduren.
Het is een redenering die vooral in de jaren 1980 door onderzoeksresultaten werd gevoed.
Deze toonden dat zware kijkers, meer dan lichte kijkers, het voorkomen van overspel en
echtscheiding en het hebben van buitenechtelijke kinderen in de werkelijkheid overschatten.
De aanhoudende blootstelling aan soaps versterkte bij jongeren de overtuiging dat vrouwen
huisvrouwen zijn, frequent abortus plegen en helemaal geen betaalde arbeid verrichten. 77
Andere studies wezen op een verband tussen zwaar kijkgedrag en seksistische attitudes bij
kinderen, 78 en op een verband tussen de negatieve voorstelling van ouderen in de media en
de ideeën die jongeren over hen hebben. 79 Vooral met betrekking tot thema’s waarmee de
kijkers geen of weinig ervaring hebben, vertrouwen zware kijkers voor hun informatie meer
op televisie dan lichte kijkers. 80
31