monitor racisme extremisme 5 - Buro Jansen & Janssen

Racistisch en extreem-rechts geweld 7De laatste paar jaar zijn met name de tweede en derde categorie in betekenistoegenomen. 5 Het beeld is gedifferentieerder geworden: bij racistisch geweldmoet men niet meer uitsluitend aan autochtoon daderschap denken, maar ookaan allochtoon daderschap, terwijl het slachtofferschap zowel allochtoon alsautochtoon kan zijn.Extreem-rechts geweld kan racistisch van aard zijn, maar dat hoeft niet per sehet geval te zijn. Extreem-rechtse groepen hebben veelal een tweeledig vijandbeeld.6 Men keert zich tegen ‘volksvreemde’ en ‘volksvijandige elementen’. Inhet nationaal-socialisme van voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog goldenmet name joden en zigeuners als volksvreemd. Na 1945 is ‘volksvreemd’ in deextreem-rechtse gedachtewereld verbreed en worden daar ook meer in het algemeenallochtonen toe gerekend. Volksvijandig zijn – vanuit extreem-rechtsperspectief – de politieke tegenstanders van extreem-rechts. Het kan gaan omantifascistische activisten en demonstranten, maar ook om politici en bestuurdersdie maatregelen treffen tegen extreem-rechts, of maatregelen nemen tengunste van allochtonen.2.2 Korte historische schetsIn de periode na de Tweede Wereldoorlog was racistisch en extreem-rechts geweldin Nederland decennialang een incidenteel verschijnsel. 7 Een aantal voorvallendat sedert 1945 heeft plaatsgevonden wordt genoemd door Groenendijk(1990). 8 Meestal ging het om vechtpartijen tussen autochtone en allochtonejongeren. Voorts zijn er in de jaren zestig antisemitische incidenten geweest,voornamelijk bekladdingen en vernielingen.In de jaren zeventig veranderde het patroon. In 1970 en 1971 vonden vechtpartijenplaats tussen Nederlandse en Molukse jongeren. Turken en Nederlandersraakten in 1971 slaags in Den Haag en Rotterdam. De laatstgenoemdeplaats (Afrikaanderbuurt) was een jaar later het toneel van rellen tussen Turkenen Nederlanders. Een steekpartij op de kermis te Schiedam was in 1976de aanleiding voor dagenlang durende schermutselingen tussen Turken enNederlanders. De gebeurtenissen trokken veel aandacht vanwege de vermeendebetrokkenheid van de racistische Nederlandse Volks-Unie (NVU). In 1977viel in Amsterdam het eerste dodelijke slachtoffer: een Turkse man werd opzettelijkin de gracht gegooid en verdronk omdat hij niet kon zwemmen.Dat de jaren zeventig een keerpunt vormden is op zichzelf plausibel. Immers,toen groeide het besef dat Nederland een immigratieland was geworden, dat deaanwezigheid van etnische minderheden een permanent karakter zou hebben5 Van Donselaar, 2000: 134.6 Zie ook Van Donselaar, 1995, hoofdstuk ‘De vijf landen vergeleken’.7 Het overzicht is deze paragraaf is – tenzij anders vermeld – ontleend aan Van Donselaar.1996.8 Groenendijk, 1990.