monitor racisme extremisme 5 - Buro Jansen & Janssen

70 Het extreem-rechtse en racistische gehalte van LPF/Leefbaar-stromingtermen gepresenteerd. Men laat zich vaak uit in de trant van de vijfde of zesdeuitspraak maar bevindt zich in feite hoger op de schaal, soms zelfs zo hoog datde hierboven gepresenteerde schaal tekort schiet. Bij de meeste extreem-rechtsegroeperingen kan men alle categorieën aantreffen, althans als men ook een kijkjeneemt achter de coulissen.Hiermee zijn wij beland bij een naar ons inziens cruciaal element van naoorlogsextreem-rechts. Het is – vrij naar Blok, Nietzsche – de historie die hier een rolspeelt, maar een andere historie dan die waarmee extreem-rechts als regel geassocieerdwordt. Bij pogingen de contouren te schetsen van het verschijnsel naoorlogsextreem-rechts, is het predikaat naoorlogs verwaarloosd, terwijl dat juistin hoge mate bepalend is voor de manier waarop extreem-rechts zich manifesteert,of beter: kàn manifesteren. 27 Sedert de Tweede Wereldoorlog hebben extreem-rechtseorganisaties zich in West-Europa nagenoeg ononderbroken gemanifesteerd,al dan niet in de vorm van politieke partijen. Maar even langdurig enhardnekkig zijn de belemmeringen die deze organisaties ondervinden. Telkenswanneer zij zich aandienen roepen zij weerstanden en conflicten op. Met namevoor extreem-rechtse politieke partijen zijn deze conflicten bedreigend: wanneerzij kunnen worden geïdentificeerd met nazisme en fascisme, worden zij daardoorin diskrediet gebracht en gestigmatiseerd als politieke criminelen. Dit stempelkan niet alleen leiden tot verlies van electorale aanhang, maar ook tot strafrechtelijkevervolgingen en uiteindelijk wellicht tot een verbod van hun organisatie.Om dit gevaar af te wenden dienen zij zich op de een of andere manier aan tepassen, maar al te rigoureuze aanpassingsstrategieën houden evenzeer risico’sin: verloochening van ideologische beginselen, verlies van (radicale) aanhang omdatdie onvoldoende verschil ontwaart met de meer geaccepteerde politieke stromingen.Meestal distantiëren organisaties en leiders zich van het oude fascisme,zeker front-stage. Distantie brengt met zich mee dat men uiterlijke kenmerken,zoals jargon en symbolen, vermijdt of toch minstens matigt en voorts dat menzich niet inlaat met politiek geweld. Openlijke gelijkenissen met het oude fascismedienen te worden vermeden. Om te kunnen overleven tracht men een fatsoenlijke,‘democratische’ indruk te maken, de parlementaire democratie te omarmenen daartoe wordt in meer of mindere mate water in de wijn gedaan. In depraktijk leidt dit tot een verhulling van de racistische of fascistische identiteit, althanswanneer men voor het voetlicht treedt. Back-stage ligt het anders: achterde schermen wordt door de leiders minder distantie betracht. De racistische offascistische identiteit wordt daar vaak gedoogd of zelfs benadrukt, onder andereom actieve, radicale aanhangers aan zich te binden.De noodzaak tot aanpassing kan voor extreem-rechtse groeperingen – of beter:hun voorlieden – tot verhulling leiden. Maar als wij, als onderzoekers, de verschijnselenproberen waar te nemen en te duiden, dan dienen wij vast te stellenof de ‘vage contouren’ die wij zien het gevolg zijn van aanpassingsgedrag, dan welandere achtergronden hebben. De poging tot signalering van belangrijke bestanddelenvan naoorlogs extreem-rechts komt neer op de formulering van onderzoeksvragen.Er zijn organisaties met een duidelijke hang naar nationalisme27 Zie Van Donselaar, 1995.