Vertrouwen in de school - Wetenschappelijke Raad voor het ...

het veranderingsproces: drempels en succesfactoren
Schooluitval blijkt bovendien voor de meeste institutionele ‘bijrolspelers’ vaak
slechts een bijzaak te zijn, een gedeeld belang ontbreekt. “De meeste agenda’s hebben
tussen de 20 en 80 procent overlap met elkaar, maar er wordt niet onderhandeld,”
constateert oud-docent Graven. Gescheiden middelenstromen zijn daar een
belangrijke oorzaak van. Ook een ambtelijk coördinator herkent het probleem:
“Dan zit je aan tafel met alleen maar witte vrouwen van 35+. Die zeggen dan vanuit
volstrekt legitieme overwegingen, dat huiswerkbegeleiding alleen maar door professionals
gedaan mag worden in aansluiting bij het curriculum van de school. Daar
ben ik het mee eens, maar als dat je keuze is, dan kan je veel minder begeleiding geven.
Dan kiezen ze liever voor niet, of een klein beetje, dan voor de grote beweging.”
Eenzelfde soort spanning treedt op bij de verbinding met werkgevers. Die werkgevers
“moeten in staat zijn en tijd hebben om een relatie met die jongeren aan te
gaan.” De – vele – goeden niet te na gesproken, schort het daar nog wel eens aan.
De publiciteit wordt gedomineerd door warme woorden en plannenmakerij, met
een sterk accent op Grote Acties en early wins en er zijn schitterende voorbeelden
van actieve betrokkenheid en grote – vaak ook persoonlijke – inzet. Toch blijft er
een spanningsveld bestaan tussen aan de ene kant de directe belangen van werkgevers
zoals die ook tot uitdrukking komen in hun bijzondere plaats bij het opstellen
van sectorplannen in het beroepsonderwijs, en aan de andere kant een beperkte
langetermijn commitment. Er wordt vaak weinig geïnvesteerd in het carrièreperspectief
van ‘overbelasten’ om over ‘overbelaste niet-kunners’ maar te zwijgen.
Structurele belangen als de zogenoemde groenpluk, de verdringing op de arbeidsmarkt
door het voorrang geven aan bijbaantjes voor studenten of het aantrekken
van goedkope arbeid uit Midden- en Oost-Europa, de mogelijkheid van stage- en
baangaranties en de waardering van mbo-1-diploma’s, komen alleen incidenteel
aan de orde. En de frontlijn is soms cynisch, speciaal als het gaat over de kansen
voor ‘overbelasten’. Het zijn “lastige klanten” die veel tijd en energie van speciaal
gekwalificeerde begeleiders behoeven. Zoals een schooldirecteur verzuchtte:
“Welke werkgever geeft een Marokkaan van 15 jaar werk?”
Benaderingen van de betrokken spelers sluiten als gevolg van de verschillende
logica’s waarbinnen zij werkzaam zijn, onvoldoende aan. Politie en justitie richten
zich in de eerste plaats op repressie. De jeugdzorg, tot voor kort gekenmerkt door
beleidsarmoe, richt zich met inzet op instrumentele versterking – denk aan Centra
voor Jeugd en Gezin en prep camps. Het welzijnswerk wankelt op vele plaatsen en
is “heel sterk buurtgerelateerd,” zegt een ervaren opbouwwerker. Andere instellingen
ervaren vaak een sterk interne gerichtheid. Het onderwijs houdt zijn poorten
gesloten, ervaren sommige welzijnsorganisaties: “Wij merken dat we heel veel
moeite hebben om aanhaking bij roc’s te krijgen.” De pogingen om institutionele
scheidslijnen te doorbreken door de inzet van zogenoemde interventieteams
worden niet door alle ambtelijke kokers gewaardeerd. Een trekker kiest zijn woorden
voorzichtig: “In overheidsland is het not done om iets over elkaar te vinden en
129