Vertrouwen in de school - Wetenschappelijke Raad voor het ...

9 epiloog
Voor het schrijven van dit rapport heeft de Raad veelvuldig zijn Haagse burelen
verlaten. We hebben diverse scholen bezocht en bijna honderdvijftig frontlijnwerkers
en (andere) deskundigen geïnterviewd. Letterlijk en figuurlijk hebben we ons
perspectief verplaatst naar de wereld onderaan de onderwijspiramide, naar de
laagste opleidingsniveaus en naar de (overbelaste) jongeren die grote moeite
hebben om daar hun hoofd boven water te houden. Wat we tegenkwamen was
vaak indringend, soms schrijnend, maar gelukkig ook hoopgevend. Veel mensen
zetten zich met hart en ziel in voor deze kwetsbare groep jongeren, en boeken
daarmee soms opmerkelijke successen.
9.1 het publieke debat
In deze epiloog keren we terug naar onze Haagse burelen, en verleggen we de
aandacht naar het bredere onderwijsdebat zoals dat de laatste jaren wordt gevoerd.
Daarbij gaat het er soms heftig en emotioneel aan toe. Volgens sommige waarnemers
verkeert het Nederlandse onderwijs in niets minder dan een crisis. De oplossingen
voor die – veronderstelde – crisis die men in dit debat kan vernemen, bevatten
vaak de volgende vier elementen:
– Hou op de school te overladen met allerlei oneigenlijke taken en richt je weer
op de kerntaak, te weten: kennisoverdracht;
– Geef het onderwijs terug aan de professionals, in casu de leraren. Zij moeten weer
de vrijheid krijgen om naar eigen professioneel inzicht hun vak uit te oefenen;
– Roep een halt toe aan de almaar uitdijende schil van (incompetente) bestuurders
en managers die het onderwijs alleen maar om zeep helpen;
– Stop met discutabele didactieken als (de uitwassen van) ‘het nieuwe leren’.
Voer alleen nog vernieuwingen door als wetenschappelijk is bewezen dat ze
écht werken.
In deze epiloog willen we ingaan op de vraag hoe onze bevindingen en aanbevelingen
zich verhouden tot deze 4 elementen. Een aanzienlijke nuancering lijkt op zijn plaats.
Bredere kerntaak
Allereerst de bepleite hernieuwde focus op kennisoverdracht. De voorgaande
hoofdstukken maken duidelijk dat de problematiek van ‘overbelaste’ leerlingen
vraagt om een school met een bredere taakopvatting dan alleen kennisoverdracht
en aanleren van beroepsvaardigheden. We hebben het vele malen herhaald: wat
deze kwetsbare groep allereerst nodig heeft, is structuur en verbondenheid. Als
deze ontbreken, is een essentiële voorwaarde voor leren niet vervuld. De leraren
van ‘overbelaste’ jongeren moeten zich dus niet beperken tot alleen kennisoverdracht,
maar ook oog hebben voor hun welbevinden.
265