Vertrouwen in de school - Wetenschappelijke Raad voor het ...

estuurlijke uitdaging
Scholen-binnen-de-school
De kernteams, als basiselement van de maatschap, zijn genesteld in scholen met
een menselijke maat, binnen een grote scholengemeenschap dus scholen-binnende-school.
Maten, die zich verantwoordelijk voelen voor elkaar en voor hun leerlingen,
moeten elkaar kennen, elkaar kunnen coachen en steunen bij problemen.
Zij moeten bovendien voelen dat hun individuele prestaties die van het collectief
wezenlijk kunnen beïnvloeden. In zo’n kleine groep kunnen ook gedeelde normen
en waarden opbloeien.
Hoe groot is zo’n school-binnen-de-school? Het gaat om een gezond midden
tussen ‘niet te groot’ en ‘niet te klein’. Drie factoren spelen een rol. Een schoolleider
moet aan de poort een groot deel – zeg: minimaal de helft – van zijn leerlingen
bij voornaam kennen. Er zijn ook schaalvereisten voor de groepsgrootte voor
kennisdeling en -vernieuwing, die wijzen op groepen van minimaal 4 en maximaal
8 professionals binnen een vakgebied. Het is weliswaar denkbaar dergelijke
kenniskringen te vormen over meerdere locaties heen, maar dat vormt wel een
belemmering. Het heeft de voorkeur indien de wisselwerking in de eerste plaats
binnen een enkele school-binnen-de-school inhoud kan krijgen. Tenslotte duidt
de praktijkervaring binnen professionele samenwerkingsverbanden op een maximale
schaalgrootte van 80 professionals (daarbij inbegrepen zorgverleners en
managers). 2 Daarboven vervagen gezamenlijke verantwoordelijkheden en wordt
de onderlinge communicatie te complex. Er vormen zich dan subgroepen en functionele
specialisten (‘managers’) nemen taken over die voorheen werden vervuld
door het collectief. Er is dus geen ‘harde’ regel, maar in de praktijk zal het er
daarom op neerkomen dat zo’n school-binnen-de-school circa 400 leerlingen
omvat.
In de scholen-binnen-de-school krijgt de verbondenheid ook inhoud door de
‘piramide van zorg’ (zie subparagraaf 4.3.1) in de eigen organisatie in te bedden:
lichte zorg voor grote aantallen jongeren als eerste vangnet en ‘zware’ zorg voor
een klein aantal op een tweede net. De voorpost daarvan wordt gevormd door
mentoren die de kernteams actief ondersteunen. Ze verenigen zich echter op de
tweede lijn van de school-binnen-de-school (bijvoorbeeld door samen te werken
met interne begeleiders aan individuele trajecten voor leerlingen die extra zorg
nodig hebben). De mentoren kunnen leraren zijn maar bijvoorbeeld ook jongerenwerkers;
waar het om gaat is dat de kinderen een volwassene hebben die bij hen
blijft als zij het zorgcircuit ingaan. De mentoren blijven dan ook in beeld wanneer
de jongeren zwaardere zorg nodig hebben, bijvoorbeeld door bij de bespreking van
hun leerling in een multidisciplinair zorgadviesteam (zat) aanwezig te zijn en ook
in contact te blijven wanneer de zorg voor de leerling wordt overgedragen naar de
derde lijn van de gespecialiseerde hulpverleners, zoals het schoolmaatschappelijk
werk en de jeugdzorg. Leerlingen die zwaardere en gespecialiseerdere vormen van
zorg nodig hebben, kunnen zo niet meer automatisch buiten het beeld van de
207