Vertrouwen in de school - Wetenschappelijke Raad voor het ...

72 vertrouwen in de school
Kerndocenten en schoolleiding spreken hun leerlingen ook uitermate direct aan.
We waren getuige van een aantal confrontaties waar de leerlingen frontaal werden
herinnerd aan de gezamenlijke spelregels maar ook werden gecomplimenteerd
met hun grotere volwassenheid in conflictsituaties. De betere frontlijnwerker
heeft een scherp ontwikkeld gevoel voor hoe strak het lijntje gespannen dient te
zijn om de vereiste structuur te bevorderen, maar ook hoe het te vieren als de
omstandigheden het toelaten om de verbondenheid te stimuleren. De intensiteit
van het leerlingcontact is voor ‘naïeve’ buitenstaanders bijna beangstigend. Maar
zoals directeur Engbers opmerkte: “We leven hier op een vulkaan. Je weet nooit
wat er het volgende moment mis kan gaan.” Kerndocenten en schoolleiding
bedrijven in dat geval de topsport waarvan Rinus Michels, sprekend over het Ajax
van grote tijden, zei: “Eén geheel dat niet denkt maar speelt. Alles moet automatisch
gebeuren want wie nadenkt is te laat.”
Een belangrijk gevolg van de intensivering van leraar-leerling relaties is dat ook het
contact met ouders meer kan worden aangehaald. De kerndocenten van de G.K.
van Hogendorpschool bezoeken alle ouders tijdens het schooljaar meerdere keren
thuis. Ook als er goed nieuws is, komen leraren thuis over de vloer. Het doel van
die gesprekken is enerzijds de ouders duidelijk te maken wat er op school gebeurt
en wordt verwacht en anderzijds een beeld te krijgen van de thuissituatie en de
ouders te leren kennen. Het gaat expliciet om tweerichtingsverkeer. Dergelijk
contact kost tijd, maar er staat veel tegenover: “Je krijgt vertrouwen en inzage in
de problematiek”. “Als kerndocent ben je op huisbezoek geweest, ken je de ouders
en kan je bepaald gedrag plaatsen.” Financiële middelen voor dit contact zijn
echter nauwelijks beschikbaar, het valt niet onder de reguliere bekostiging.
Het intensiveren van contact tussen leraren en leerlingen vindt vooral plaats op de
vmbo’s. De verklaring is simpel: zij hebben meer financiële ruimte om te kunnen
investeren in een uitgebreide zorgstructuur. Het is, zeker in de G4, geen overbodige
luxe, bevestigt onderzoek van Hiteq (2008). Vooral op scholen met veel allochtone
leerlingen blijkt persoonlijke aandacht extra belangrijk. Op de ruimtelijk, getalsmatig
en ook qua onderwijs onpersoonlijkere roc’s is het ontbreken van intensief
en persoonlijk contact volgens onze gesprekspartners een van de belangrijkste
oorzaken van voortijdig schoolverlaten. Toch wordt ook op de roc’s geëxperimenteerd
met nieuwe benaderingen die meer uitgaan van de behoeften en kwaliteiten
van de leerlingen. Het Koning Willem I College in Den Bosch werkt bijvoorbeeld
met kleine kernteams van docenten en gaat uit van het principe: geen lesuitval. Het
Rotterdamse Zadkine College beperkte de klasgrootte van 30 tot 15, met naar eigen
bevinden goed resultaat. Directeur Henri van Vlodrop legt uit: “De groepsgroottes
in Rotterdam zijn veel kleiner dan in Breda (zijn voorgaande ‘standplaats’) door de
grotestadsproblematiek.” Het Rotterdamse Albeda College experimenteert met
‘contextrijk leren’ waarbij de mbo-leerlingen – vooral ‘overbelasten’ – de schoolklas
haast niet meer zien. Hun lokaal is bijvoorbeeld de Groene Hilledijk, een van de