Vertrouwen in de school - Wetenschappelijke Raad voor het ...

156 vertrouwen in de school
bonding’ of ‘sense of belonging’. Libbey (2004) analyseerde deze literatuur. Zij
constateerde dat in de operationalisering van deze concepten de aandacht en steun
die leerlingen ervaren van leraren, het meest voorkomende element is. Kennelijk
staat de relatie tussen de leerling en de leraar centraal bij ‘connectedness’. We
vertalen het begrip als ‘verbondenheid’.
Een ander begrip dat in de Amerikaanse literatuur vaak wordt gehanteerd is ‘engagement’.
Deze term duidt op actieve betrokkenheid en inzet van de leerling bij de
les en het leren. Het concept staat centraal in het rapport van de National Research
Council (nrc 2004), genaamd Engaging schools; fostering high school students’
motivation to learn. De nrc definieert ‘engagement’ als “the student’s psychological
investment in and effort directed toward learning, understanding, or mastering
the knowledge, skills, or crafts that academic work is intended to promote.” (2004:
32) . Het begrip heeft volgens de nrc zowel betrekking op gedrag (opletten, je best
doen, huiswerk maken, doorzetten, actief meedoen) als emoties (interesse, enthousiasme,
trots bij succes). ‘Engagement’ is feitelijk de antithese van voortijdig
schoolverlaten, dat beschouwd kan worden als een geleidelijk en cumulatief proces
van ‘disengagement’. Het is moeilijk de term ‘engagement’ goed in het Nederlands
te vertalen. Bij gebrek aan beter kiezen we voor de term ‘betrokkenheid’.
6.2.1 verbondenheid en leerprestaties
Osterman (2000) concludeert in een overzichtsartikel dat kinderen die zich
verbonden voelen met de school, positiever staan tegenover school, leraren en
medeleerlingen, en vaker hun best doen. Omgekeerd, gevoelens van vervreemding
of uitsluiting hangen samen met gedragsproblemen op school, minder interesse,
lagere prestaties en meer uitval. Bovendien blijkt er een sterke relatie te
bestaan tussen verbondenheid en betrokkenheid. Leerlingen die zich geaccepteerd
voelen, zijn sterker gemotiveerd, meer betrokken bij het leren, meer gecommitteerd
aan school, en dat is op zijn beurt weer nauw verbonden met betere schoolprestaties.
Vooral de relatie tussen leerling en leraar is van belang (2000: 349).
Klem en Connell (2004) onderzochten bijvoorbeeld het effect van ‘teacher
support’ op betrokkenheid, leerprestaties en aanwezigheid. Leerlingen bleken
meer betrokken wanneer ze het gevoel hadden dat hun leraren een zorgende, steunende
en gestructureerde leeromgeving bieden waarin duidelijke, hoge en eerlijke
verwachtingen gelden. Dit hogere niveau van betrokkenheid is op zijn beurt gerelateerd
met frequentere aanwezigheid en betere schoolresultaten. Er bestaat dus
een indirect verband tussen de steun van leraren enerzijds en wenselijke uitkomsten
anderzijds, met ‘engagement’ als cruciale intermediërende variabele. Anderen
hebben vergelijkbare verbanden gevonden (zie bijvoorbeeld Voelkl (1995) en het
overzichtsartikel van Fredricks et al. (2004)).