Vertrouwen in de school - Wetenschappelijke Raad voor het ...

Box 5.2 “De loopbaan centraal”
“In ons schoolsysteem is het onderwijs georganiseerd rondom vakdocenten. De omslag naar een
systeem waarin het onderwijs georganiseerd is rondom de loopbaan van een leerling betekent
nogal wat voor zowel het primaire als het secundaire proces. Het betekent dat niet langer leerstof
en eindtermen centraal staan, maar iemands ontwikkeling. Niet voor de school wordt geleerd
(kennis als doel), maar voor het leven (kennis als gereedschap). Het betekent ook dat de traditionele
opvatting ‘eerst leren, daarna toepassen’ wordt vervangen door een opvatting waarbij theorie en
praktijk veel meer zijn geïntegreerd. Niet het leren van allerlei feitenkennis, maar het verwerven
van handelingsbekwaamheid dient voorop te staan. Dit betekent ook iets voor het examineren.
Toetsen moeten veel meer zijn dan het eenmalig kunnen reproduceren van een leerdoel. Dat leidt
er immers in de praktijk vaak toe dat leerlingen het behalen van een toets als doel zien, in plaats van
het behalen van een leerdoel! Bij een leerproces als ‘de loopbaan centraal’ horen andere toetsinstrumenten
zoals (self)assessment, portfolio’s en persoonlijke ontwikkelplannen. Deze hrm-instrumenten
brengen de loopbaan van leerlingen/studenten/cursisten in kaart en ondersteunen hen in
het bereiken van hun (leer)doelen. Een persoonlijk ontwikkelingsplan (pop) dient voor navigatie
en kan bijgesteld worden als nieuwe inzichten of veranderingen daar aanleiding toe geven. Deze
pop-route is veel individueler en flexibeler dan een leerroute die berust op de ‘oude’ kwalificatiestructuur.
Bron: College van bestuur Koning Willem I College (2003: 10-11 )
5.2.2 uitvoeren
het veranderingsproces: drempels en succesfactoren
Elk actieprogramma omvat twee aspecten: het sturen in de vorm van concrete
actieplannen en het terugkoppelen van de behaalde resultaten. Op beide terreinen
plaatsten onze gesprekspartners kanttekeningen.
Sturen
Een gemeenteambtenaar keek met bewondering en medeleven naar een schooldirecteur:
“Er zijn weinig mensen die zo ondernemend en bevlogen zijn als hij. Maar
vervolgens heeft hij een megaorganisatie waarin hij het gewoon in de poriën niet
voor elkaar krijgt.” Internationaal onderzoek laat zien dat leraren in veel Europese
landen een gevoel delen van onmacht in de ‘confrontatie’ met het management en
het geschuif met steeds meer papieren. Tegelijk melden ze echter dat de eigen
opvatting en de opvattingen van collega’s over de uitvoering van het werk veel
invloedrijker zijn op de dagelijkse praktijk dan de sturing en controle door het
management (geciteerd door Onderwijsraad 2007c: 49). Het verschil tussen
‘gemiddeld’ en ‘top’ wordt bepaald door de wisselwerking tussen leiders en trekkers
aan de frontlijn, beseffen ook onze gesprekspartners. Het geheim is betrekkelijk
eenvoudig, stelt een schooldirecteur in een kwetsbare wijk: “Als je lekker in je
werk zit, dan is je werk geen werk. Als het goed georganiseerd is en je hebt oog
voor elkaar.”
137