Vertrouwen in de school - Wetenschappelijke Raad voor het ...
Vertrouwen in de school - Wetenschappelijke Raad voor het ...
Vertrouwen in de school - Wetenschappelijke Raad voor het ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
8 aanbevel<strong>in</strong>gen<br />
Dit rapport vormt <strong>het</strong> verslag van onze zoektocht naar betere oploss<strong>in</strong>gen <strong>voor</strong> <strong>het</strong><br />
slepen<strong>de</strong> beleidsvraagstuk van <strong>school</strong>uitval on<strong>de</strong>r ‘overbelaste’ jongeren. Dat zijn<br />
uitvallers bij wie sprake is van een opeenstapel<strong>in</strong>g van problemen, variërend van<br />
psychosociale problemen, gebroken gez<strong>in</strong>nen, schul<strong>de</strong>n, tot verslav<strong>in</strong>g of zelfs<br />
<strong>de</strong>l<strong>in</strong>quentie. Zij verschillen daarmee van ‘opstappers’, d.w.z. jongeren die niet uitvallen<br />
vanwege een ernstige probleemgeschie<strong>de</strong>nis maar omdat ze domweg hebben<br />
besloten dat ze liever iets an<strong>de</strong>rs doen, bij<strong>voor</strong>beeld werken. ‘Opstappers’ weten<br />
– soms na enige omwegen – meestal wel een plekje <strong>in</strong> <strong>de</strong> samenlev<strong>in</strong>g te veroveren.<br />
Bij ‘overbelasten’ daarentegen is <strong>school</strong>uitval vaak <strong>de</strong> <strong>voor</strong>bo<strong>de</strong> van algehele maatschappelijke<br />
uitval, met alle gevolgen van dien. De materiële en immateriële kosten<br />
van hun uitval zijn hoog, zowel <strong>voor</strong> henzelf als <strong>voor</strong> <strong>de</strong> samenlev<strong>in</strong>g.<br />
We hebben ons daarom niet gericht op <strong>de</strong> problematiek van alle ‘typen’ <strong>voor</strong>tijdig<br />
<strong>school</strong>verlaters, maar gefocust op <strong>de</strong> overbelasten. We stel<strong>de</strong>n onszelf een aantal<br />
vragen:<br />
Waarom is <strong>de</strong> <strong>in</strong>zet van scholen bij <strong>de</strong> aanpak van <strong>het</strong> <strong>voor</strong>tijdig <strong>school</strong>verlaten van ‘overbelaste’<br />
jongeren beperkt effectief?<br />
Kunnen scholen een meer effectieve bijdrage leveren aan <strong>het</strong> <strong>voor</strong>komen van <strong>school</strong>uitval en<br />
<strong>de</strong> oploss<strong>in</strong>g van stapel<strong>in</strong>gsproblematiek?<br />
Zo ja, waarop dienen beleidsmakers en <strong>school</strong>bestuur<strong>de</strong>rs zich dan te richten <strong>in</strong> termen van:<br />
(a) <strong>in</strong>hou<strong>de</strong>lijke vormgev<strong>in</strong>g, (b) <strong>in</strong>stitutionele rand<strong>voor</strong>waar<strong>de</strong>n, en (c) procesmatige<br />
uitwerk<strong>in</strong>g?<br />
Om antwoord te krijgen op <strong>de</strong>ze vragen, hebben we meer dan hon<strong>de</strong>rd gesprekken<br />
gevoerd met professionals aan <strong>de</strong> frontlijn, met <strong>de</strong>genen die direct achter hen<br />
staan, zoals <strong>school</strong>lei<strong>de</strong>rs, en met an<strong>de</strong>re <strong>de</strong>skundigen, zoals wetenschappers die<br />
<strong>de</strong> problemen rond jeugd en <strong>school</strong> bestu<strong>de</strong>ren. De bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen van ons veldwerk<br />
hebben we vervolgens getoetst en verdiept door mid<strong>de</strong>l van studie naar <strong>de</strong> <strong>in</strong>ternationale<br />
literatuur over <strong>de</strong>ze on<strong>de</strong>rwerpen.<br />
Het beeld dat uit veldwerk en literatuur oprijst, stemt we<strong>in</strong>ig vrolijk. ‘Overbelaste’<br />
leerl<strong>in</strong>gen moeten zich staan<strong>de</strong> hou<strong>de</strong>n <strong>in</strong> drie leefwerel<strong>de</strong>n: thuis, <strong>school</strong> en<br />
<strong>de</strong>r<strong>de</strong>nruimte (buurt, recreatie, baantjes, <strong>in</strong>ternet). Dat blijkt allesbehalve eenvoudig.<br />
Voor velen van hen wor<strong>de</strong>n thuis en <strong>de</strong>r<strong>de</strong>nruimte gekenmerkt door gebrek<br />
aan aandacht, conflict of zelfs regelrechte chaos. Deze jongeren missen <strong>de</strong> steun<br />
van een veilige thuishaven of an<strong>de</strong>re positieve sociale netwerken. De optelsom<br />
van al <strong>het</strong> goe<strong>de</strong> en kwa<strong>de</strong> dat hen overkomt, valt negatief uit. Hun emotioneel<br />
kapitaal wordt uitgeput door <strong>de</strong> noodlottige comb<strong>in</strong>atie van enerzijds teveel<br />
risicofactoren <strong>in</strong> hun omgev<strong>in</strong>g en stressful life events, en an<strong>de</strong>rzijds gebrek aan<br />
229