Vertrouwen in de school - Wetenschappelijke Raad voor het ...

194 vertrouwen in de school
Box 7.2 Perspectief van bestuurders
Het recente enquêteonderzoek onder schoolbestuurders in het voortgezet onderwijs van Monique
Turkenburg (2008 ) van het Sociaal en Cultureel Planbureau biedt stof tot overdenking. Besturen
concentreren zich op missie/visie/imago, op financieel beleid, samenwerking met andere partijen
en vooral fusies en vestigingsbeleid en veel minder op de kwaliteit van het onderwijs en de maatschappelijke
opdracht van de school. Tweederde van de besturen is van mening dat een school in
principe gehoor moet proberen te geven aan maatschappelijke vragen en zich niet slechts mag
beperken tot kerntaken. Hun scholen hoeven alleen niet op elke vraag in te spelen (Turkenburg
2008: 121). Dat gezegd zijnde, reageren de meeste van hen wat ‘huiverachtig’ op het vooruitzicht
van ‘nog meer’ maatschappelijke opdrachten (Turkenburg 2008: 124). Al die extra taken mogen
nooit ten koste gaan van de primaire taak, en vooral een school die zwak presteert doet er volgens
de besturen goed aan zich te beperken tot zijn kerntaken.
Besturen kunnen bovendien naar eigen inzicht hun scholen niet een heel brede maatschappelijke
opdracht opleggen als de scholen zelf daar niet achter staan (Turkenburg 2008: 116-120). Het onderzoek
liet dan ook zien dat vooral raden van toezicht (Turkenburg 2008: 119) het definiëren van de
maatschappelijke opdracht in de praktijk overlaten aan de directie (Turkenburg 2008: 61-65).
Weliswaar beschouwt meer dan 90 procent van de bestuurders de extra aanpak van voortijdig
schoolverlaten als een ‘reguliere’ taak van de school (Turkenburg 2008: 115), maar de uitvoering is
niet primair hun zorg: ongediplomeerd schoolverlaten scoort de laagste plaats (uit 21 keuzemogelijkheden!)
onder het kopje ‘zaken die momenteel bijzonder veel aandacht eisen van de schoolbesturen’,
ver achter lumpsumfinanciering, huisvesting, kwaliteitsbeleid en de professionalisering
van de directie of het bestuur zelf (Turkenburg 2008: 53). De eigen school doet het bovendien goed
op dit gebied; slechts een kleine 10 procent ziet de noodzaak van verbetering (Turkenburg 2008:
117).
Tenslotte bestaat er ook nog een spanning tussen de frontlijnlogica van docenten
en de vraaglogica van jongeren en ouders die een nadruk leggen op sterke differentiatie
(‘per leerling’) van integraal beleid (één loket) met daarbij – zeker voor de
hoger opgeleide ouders – een wezenlijke invloed (coproductie) waarbij het instituut
‘school’ een gepaste afstand bewaart. Dat past soms slecht bij de docenten,
waarvan velen wéten wat goed is voor een leerling en weinig behoefte hebben aan
discussie daarover. Ouders moeten veel en mogen weinig. Ook het afwijken van
de kerntaken wordt door een deel van de leraren als twijfelachtig ervaren. Tegelijk
getuigt ons veldonderzoek van het grote aantal andere docenten dat hecht aan een
‘bredere’ school, met meer aandacht voor de aansluiting met de andere leefwerelden
van jongeren: ‘thuis’ en derdenruimte.
Het gaat er in ons rapport niet om de ene logica boven de andere te stellen. Elke
logica heeft zijn bestaansgronden en, zoals Hoenderkamp (2008: 315) benadrukt,
“een theoretisch perspectief ... dat veel aandacht heeft voor het naast en door