Vertrouwen in de school - Wetenschappelijke Raad voor het ...

het veranderingsproces: drempels en succesfactoren
training aan te bieden van 2 uur en ze daar een aantal handvatten bij te leveren om
(het risico op) psychische problemen te signaleren.” Zijn collega knikt instemmend:
“Het enige wat ze moeten doen is het signaleren, bespreekbaar maken en
vervolgens het mobiel expertiseteam erbij roepen.”
De wil is vaak aanwezig, ervaren ook zij, maar de onzekerheid onder leraren is
groot: “Ik zou het ze gunnen, dat ze dat beter doorhebben. Ik zeg niet dat het
terecht is dat ze zoveel moeten doen, maar het is niet anders in deze maatschappij.”
Bovendien moeten ze ook nog bereid zijn om de gigantische papierstapels in
te vullen met de goede kans dat niemand iets doet met hun inbreng of ze zelfs
worden bedreigd. Onderzoeker Dolf van Veen vat het samen voor velen: “Leerkrachten
zien nog steeds verreweg het meest, maar hun reactiemogelijkheden zijn
ingeklapt – hun motivatie ook, denk ik.”
Docenten moeten ook heel zorgvuldig uitkiezen op welke school ze willen
werken. De problemen zitten ook in de cultuur in school, constateert een waarnemer.
Een collega had een jaar rondgelopen op een school, vertelt hij. “Het schoolbestuur
kon haar niet meer luchten of zien, want ze stelde deze dingen voortdurend
aan de orde, ook binnen de school zelf. Zij zegt, dat het een combinatie is van
de cultuur – er is geen open aanspreekcultuur tussen docenten – en een gebrek aan
heldere regels waar ze zich aan houden.” Directies spreken docenten niet aan op
competenties, kwaliteiten en resultaat; er is in het onderwijsprogramma onvoldoende
ruimte voor maatwerk. Als docenten niet de vereiste rugdekking hebben
van een heel goede directeur en die weer van een heel goede raad van toezicht en
van een meedenkende inspectie die probeert te begrijpen waarmee ze bezig zijn
en waarom ze soms de regels wat plooien... Als er niet een zorgstructuur van goede
professionals is; als de wooncorporaties hen niet eens in de zoveel keren matsen
met een winkelpand in de buurten om een brug te slaan naar hun vaak wantrouwende
buren of met de huisvesting van de allermoeilijkste jongeren die in feite
geen thuis meer hebben; als ze niet de mazzel hebben van een buurtagent die ‘er
iets van begrijpt’…
In een omgeving die wordt gekenmerkt door snelle verandering en omringd door
leerlingen die onrust uitstralen, hebben docenten meestal ook weinig houvast aan
een overkoepelende beleidsvisie. Waar de schoolleiders dat houvast wel bieden,
ontbreekt het de welwillende trekkers vaak aan tijd en energie om nieuwe initiatieven
uit te werken. Niet zonder reden noemt schooldirecteur Sean Clancy, op de
vuurlijn ‘op Zuid’ in Rotterdam, als zijn Sinterklaaswens een curriculumontwikkelaar
die zijn mensen kon helpen om een leeraanbod vorm te geven dat zelfs de
‘overbelasten’ kon binden en boeien. Ze konden het zelf, bij alle dagelijkse besognes,
niet meer opbrengen, constateert hij spijtig. Ook hij en zijn mededirecteuren
worden daarvan onzeker. Wat zijn de drempels om nieuwe initiatieven te verwerkelijken?
“Ten eerste, tijd om na te denken,” antwoordt onze zegsman. “Ten
133