Vertrouwen in de school - Wetenschappelijke Raad voor het ...

nuïteit. Ruimte is prima, maar soms is dat kader zo groot waardoor je met z’n allen
op heel veel plekken het wiel aan het uitvinden bent.”
Sommige schoolleiders en bestuurders laten het niet bij vragen, zij hebben een
dosis bestuurlijk vernuft ontwikkeld in het omgaan met het vereiste veranderingsproces.
In de eerste plaats proberen zij hun ‘troepen’ aan de frontlijn te inspireren
met een verwarmende visie. In de tweede plaats dient de visie te worden
uitgevoerd in de vorm van concrete actieplannen waarvan de resultaten vervolgens
worden teruggekoppeld naar de gestelde doelen. Tenslotte moet het veranderde
gedrag worden verankerd, zodat ook na afloop van het veranderprogramma
het nieuwe gedrag als vanzelfsprekend geldt.
5.2.1 inspireren
het veranderingsproces: drempels en succesfactoren
Een (school)leider als inspirator èn als rugdekker tezamen met onorthodoxe trekkers
aan de frontlijn: we noemden ze al eerder als randvoorwaarden voor een
succesvolle verandering. Verschillende van onze gesprekspartners, zoals Bart
Engbers, directeur van het Vader Rijn College, beseffen het belang van hun rol
en hebben de handschoen opgenomen: “Als ik het al niet kan, met al mijn kennis
en contacten, wie kan het dan wel?” “Ik denk dat het met mij te maken heeft,
voor 70 tot 80 procent,” zegt ook zijn Rotterdamse collega Soetman over ‘het
klimaat’ binnen zijn vmbo. “Beetje arrogant, maar ik denk het wel. Ik denk dat
leerlingen weten, dat als ze mij horen … mijn collega’s merken dat ook. … Ik ben
regelmatig in het gebouw en de omgeving. Orde, rust en regelmaat en reinheid.
Dat stimuleert de docenten natuurlijk ook op hun verantwoordelijkheden. Want
veiligheid en rust creëer je zelf.” Leiderschap is persoonsgebonden en er is geen
standaard-formule voor succes. Engbers en Soetman bijvoorbeeld zijn geheel
verschillende personen met een geheel andere stijl. Beiden vertellen echter een
eigen verhaal.
Entrepreneurship, ondernemerschap: dàt zijn volgens Gerard Soetman precies de
kernwoorden waar het om draait. “Voorlopig is het zo dat wij volledig zelfstandig
opereren. Dat bevordert dan ook de creativiteit. Maar goed, de ondernemerszin
heeft altijd al in deze school gezeten.” Hij is trots op zijn “beeldmerk”: “De G.K.
van Hogendorpschool is een merk, een onderneming: dat laat ik altijd terugkomen
bij de mensen. Om de mensen het gevoel te geven dat het bedrijf eigenlijk van hen
is.” Hij moet zijn leerlingen en frontlijn bereiken maar heeft ze ook nodig: “Wat
voor mij heel erg speelt zijn de mensen. Dat heb ik met collega’s en leerlingen,
daar haal je je energie uit. Dat mannetje als een burgemeester van een grote
school… dan kom je eigenlijk in een ivoren torentje te zitten, sta je weinig bij de
mensen. Juist is het mooi als je kracht en lef hebt, en macht kunt delen met kinderen,
ouders en collega’s. Dan maak je het voor iedereen ongelooflijk aantrekkelijk.”
Een frontlijntrekker getuigt met enthousiasme: “Je wordt er niet op afgerekend of
135