Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi - asmmmo

I. ZİRAİ FAALİYET VE ZİRAİ KAZANÇ
GVK.nun 52 nci maddesinde zirai faaliyetten doğan kazançların zirai kazanç olduğu
belirtildikten sonra, Zirai faaliyet;
Arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim,bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yolları
ile veyahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle nebat, orman,
hayvan, balık ve bunların mahsullerinin istihsalini, avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri
tarafından muhafazasını, taşınmasını, satılmasını veya bu mahsullerden
sair bir şekilde faydalanılması olarak tanımlanmıştır.
Bu tanıma göre, özellikli durumlar aşağıda belirtilmiştir:
—Aşım yaptırmak için erkek damızlık beslenmesi zirai faaliyet, bundan elde
edilen kazanç zirai kazançtır.
—Tarımda kullanılan her türlü makine ve aletin başka çiftçilerin işlerinde kullanılması
nedeniyle elde edilen kazanç zirai kazançtır.
—Seralarda çiçek ve sebze yetiştirilerek, evlerde ipek böceği beslenerek yapılan
faaliyet zirai faaliyet, bu faaliyetten elde edilen kazanç zirai kazanç olacaktır.
—Yarış atı yetiştiriciliğinin, zirai faaliyet niteliği çok tartışılmıştır. Hesap
Uzmanları Danışma Komisyonu, zirai kazancın gelir unsuru olarak gelir vergisi
kapsamına alındığı yıllarda, yarış atı yetiştiriciliğinin gelir elde etme amacına yönelik
bir faaliyet olmadığı; servet ve gelir harcaması, servetin ve gelirin kullanılması
ile ilgili bir uğraş olduğu; bu nedenle GVK. kapsamında değerlendirilmemesi gerektiği
biçiminde karar vermiş, uygulama bir zaman bu karar doğrultusunda yürütülmüştür.
Ancak sonradan Danıştay yarış atı yetiştiriciliğini zirai faaliyet saymış,
ikramiyeleri zirai hasılat kabul etmiştir. Uygulama bugün, Danıştayın bu kararları
doğrultusundadır. Biz Danıştay kararlarını doğru bulmuyoruz. Yarış atı yetiştirmek,
bunları yarıştırmak, gelir elde etmek amacı ile yapılmaz. Bir hobidir. Masraflı bir
hobidir. Dolayısıyla gelir vergisi mükelleflerinin kendi tüketimi sayılması; gelirin
elde edilmesi ile ilgilendirilmemesi gerekir. Aksi düşünce, gelir vergisi mükellefinin
kişisel gereksinim ve hobileri için yapılan harcamaların gelir vergisi matrahından
indirilmesi sonucunu verir ki, gelir vergisinin amacına, ilkelerine, verginin yapısına
aykırıdır. Bizce bu konuda yasal düzenleme yapmak gerekir.
II. VERGİLENDİRİLMEYECEK ZİRAİ KAZANÇ
A. Genel Olarak
Gelir unsurları arasına 1960 yılında yapılan köklü düzenleme ile alınan zirai kazanç
ve bu kazançlarla ilgili muafiyet koşulları, 1998 yılına kadar diğer gelir unsurlarında
olduğu gibi kanunda ayrıca düzenlenmiş; Muafiyet koşulları içinde kalanlar yıllık
gelir vergisi beyannamesi ile vergileme dışında tutulmuştur. 1998 yılında yürürlüğe
giren 4369 sayılı Yasa ile GVK.ndaki küçük çiftçi muaflığı ile ilgili maddeler yürürlükten
kaldırılmıştır. Böylece zirai kazanç, beyan üzerine vergilendirilme; kesinti
yolu ile vergilendirilme ve vergi dışı tutulma gibi üç yöntemle vergilendirilmekte
veya vergilendirilmemektedir.
Eskiden küçük çiftçi muaflığının sınırlarını belirleyen koşullar, 4369 sayılı Yasadan
sonra, yıllık beyanname vermek zorunda olmayan çiftçilerin koşullarını oluşturmuştur.
Özetlemek gerekirse, GVK.nun 54 üncü maddesinde belirlenen ölçüleri
aşan çiftçilerin elde ettiği zirai kazanç yıllık beyanname ile; bu ölçüleri aşmayan,
Ankara SMMMO
2008 Y›l› Gelir Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi
91