Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi - asmmmo

BİRİNCİ BÖLÜM
DAR MÜKELLEFİYETTE KURUMLAR VERGİSİNİN KONUSU VE
MATRAH
I. DAR MÜKELLEFİYET KONUSU KAZANÇ VE İRATLAR
Dar mükellefiyette kurum kazancının vergilendirilmesi Türkiye’de elde edilen kazanç
ve iratlarla sınırlıdır. Dolayısıyla, konusu Türkiye’de elde edilen kazanç ve
iratlardır. KVK nun 3/3 maddesinde dar mükellefiyette kurum kazancını oluşturan
kazanç ve iratlar aşağıdaki gibi sayılmıştır:
a). Türkiye’deki işyeri veya daimi temsilci yoluyla elde edilen ticari
kazançlar.
b). Türkiye’de bulunan zirai işletmeden elde edilen kazançlar,
c). Türkiye’de elde edilen serbest meslek kazançları,
d). Taşınır ve taşınmazlar ile hakların Türkiye’de kiralanmasından elde
edilen iratlar,
e). Türkiye’de elde edilen menkul sermaye iratları,
f). Türkiye’de elde edilen diğer kazanç ve iratlar.
II. KAZANCIN TÜRKİYEDE ELDE EDİLMESİ
Yukarıda sayılan kazanç ve iratlardan Türkiye’de elde edilenler vergilendirileceklerdir.
Dolayısıyla, yukarıda belirttiğimiz kazanç ve iratların ne zaman elde edildiği
belirlendiğinde, verginin konusu açıklığa kavuşturulmuş olacaktır. Ancak GVK nda
bu kazanç ve iratların Türkiye’de elde edilme koşulları belirlendiği halde, KVK
nda, ticari kazanç dışında kalan kazanç ve iratlar için böyle bir belirleme yapılmamıştır.
Bizce bu önemli bir boşluktur. Bu kazanç ve iratların GVK hükümlerine göre
saptanacağı biçiminde KVK nda yer alan hükümlerin; elde etmenin de GVK hükümlerine
göre belirleneceği biçiminde yorumlanmaması gerekir. Örneğin Dar mükellef
niteliğindeki kuruma, Türkiye’de icra edilmeyen ve fakat Türkiye’de masraf
hesaplarına işlenen serbest meslek faaliyeti karşılığı yapılan ödemenin, Türkiye’de
elde edilmiş sayılıp sayılmayacağı tartışılmak durumundadır. Ancak 5422 sayılı
Yasa uygulamasında dar mükellef niteliğindeki kurumların Türkiye’de kazanç elde
etmeleri GVK nun 7 nci maddesi hükümlerine göre belirlenmiş ve bu uygulama
yerleşmiştir. Aynı anlayışın 5520 sayılı Yasa uygulamasında da benimsenmesi gerekir.
A. GVK na Göre Elde Etme
Dar mükellef niteliğindeki kurumların Türkiye’de kazanç ve irat elde etmelerinin
GVK nun 7 nci maddesine göre belirlenmesi gerekecektir. Buna göre; yukarda sayılan
kazanç ve iratlardan;
1. Ticari kazançlar. Türkiye’deki işyeri veya daimi temsilci yoluyla elde edilenler,
2. Zirai kazançlar. Türkiye’de icra edilen zirai faaliyetten elde edilenler,
3. Serbest meslek kazançları. Türkiye’de icra edilen veya değerlendirilen serbest
meslek faaliyetinden elde edilenler,
Ankara SMMMO
2008 Y›l› Kurumlar Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi
373