Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi - asmmmo
Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi - asmmmo
Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi - asmmmo
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
I. MENKUL SERMAYE İRADI KAVRAMI<br />
GVK.nun 75 inci maddesinde menkul sermaye iradı; sahibinin ticari, zirai <strong>ve</strong> mesleki<br />
faaliyeti dışında nakdi sermaye <strong>ve</strong>ya para ile temsil edilen değerlerden oluşmuş<br />
sermaye dolayısıyla elde edilen kar payı, faiz, kira <strong>ve</strong> benzeri iratlar olarak tanımlanmıştır.<br />
Maddenin düzenleniş biçiminde önce gelirin kaynağı sermaye tanımlanmış, sonra<br />
bu “sermaye dolayısıyla elde edilen” kar payı, faiz, kira <strong>ve</strong> benzeri iratların (gelirin)<br />
menkul sermaye iradı olduğu ifade edilmiştir. Kar payı <strong>ve</strong> faizin <strong>ve</strong> bunların<br />
benzerlerinin menkul sermaye iradı kavramı içindeki yerini belirlemekte güçlük<br />
yoktur. Ancak menkul sermaye iradı kavramı içinde “kira” sözcüğünün yerini belirlemek<br />
güçtür. Bilindiği <strong>ve</strong> bundan önceki bölümde belirttiğimiz gibi gemi <strong>ve</strong> gemi<br />
paylarının, motorlu nakil <strong>ve</strong> cer vasıtalarının, her türlü motorlu araç, makine, tesisat<br />
ile bunların eklentilerinin, imtiyaz hak <strong>ve</strong> ruhsatlarının, ihtira beratı, telif, alameti<br />
farika, marka, ticaret ünvanı, her türlü teknik resim, desen model, plan, sinema <strong>ve</strong><br />
televizyon filmleri, ses <strong>ve</strong> görüntü bantları, gizli formül haklarının kirası gayrimenkul<br />
sermaye iradı sayılmıştır. Menkul sermaye iradı kavramı içinde sayılan kira<br />
sözcüğü ile bunların dışında kalan menkul mal <strong>ve</strong> hakların kirasının amaçlandığı<br />
söylenemez. Çünkü, “nakdi sermaye <strong>ve</strong>ya para ile temsil edilen değerlerden oluşan”<br />
sermayenin geliri menkul sermaye iradıdır. Dolayısıyla 70 inci maddede sayılan<br />
mal <strong>ve</strong> hakların dışındaki mal <strong>ve</strong> hakların kirası, bu nitelikte bir sermayenin geliri<br />
olmadığından menkul sermaye iradı değildir. Dolayısıyla 75 inci maddedeki “kira”<br />
sözcüğünün, “faiz” sözcüğü ile eş <strong>ve</strong>ya yakın anlamlı olduğu, hatta faiz sözcüğünü<br />
kuv<strong>ve</strong>tlendiren bir ifade olduğunu kabul etmek gerekir. Yani burada sözü edilen<br />
kira “nakdi sermayenin <strong>ve</strong>ya para ile temsil edilen değerlerden oluşan sermayenin”<br />
ödünç <strong>ve</strong>rilmesi karşılığı elde edilen gelirdir.<br />
Bunun dışında aşağıdaki iratların kaynağına bakılmaksızın menkul sermaye iradı<br />
sayılacağı GVK.nun 75 inci maddesinde belirtilmiştir:<br />
1. Her nevi hisse senetlerinin kar payları. Kurucu <strong>ve</strong> intifa hisse senetlerine,<br />
(SPK kapsamında katılma belgesi kar payı dahil) <strong>ve</strong>rilen kar payları <strong>ve</strong> pay sahiplerine<br />
hazırlık dönemi için faiz olarak <strong>ve</strong>ya başka adlarla yapılan ödemeler.<br />
2. İştirak hisselerinden doğan kazançlar. İştirak hissesinden doğan kazançtan<br />
ne anlaşılması gerektiği maddenin parantez içi hükmünde belirtilmiştir. Buna<br />
göre, limited şirket <strong>ve</strong> iş ortaklıkları ortakları ile komanditerlerin ortaklık payları<br />
iştirak hissesinden doğan kazançtır. Kooperatif ortaklarının kooperatifle yaptıkları<br />
işlemlerden doğan kazançları kar dağıtımı sayılmayacağı için, bunlar menkul sermaye<br />
iradı olarak <strong>ve</strong>rgilendirilmeyecektir. Ancak kooperatiflerin dağıttığı diğer ortaklık<br />
payları menkul sermaye iradıdır.<br />
3. <strong>Kurumlar</strong>ın idare meclisi başkan <strong>ve</strong> üyelerinin kar payları. <strong>Kurumlar</strong>ın<br />
yönetim kurulu başkan <strong>ve</strong> üyelerine <strong>ve</strong>rilen kar payları temettü ikramiyesi niteliğinde<br />
olduğu için menkul sermaye iradı sayılmıştır.<br />
4. Dar mükellef kurum kazancı. GVK.nun 75/4 maddesinde yıllık <strong>ve</strong>ya özel<br />
beyanname <strong>ve</strong>ren kurumlar <strong>ve</strong>rgisi dar mükelleflerinin indirim <strong>ve</strong> istisnalar düşülmeden<br />
önceki kurum kazancından hesaplanan kurumlar <strong>ve</strong>rgisi düşüldükten sonra<br />
kalan kısmın menkul sermaye iradı olduğu belirtilmiştir. Bu hükmün uygulanma<br />
olanağı yoktur. Çünkü, anılan menkul sermaye iradının GVK.nun 94 üncü maddesine<br />
göre <strong>ve</strong>rgi kesintisine tabi olması söz konusu olabilir. GVK.nun 94/6/b-iii<br />
Ankara SMMMO<br />
2008 Y›l› <strong>Gelir</strong> <strong>Vergisi</strong> <strong>Beyanname</strong> Düzenleme <strong>Rehberi</strong><br />
139
Change language